Παράδοση και Πρόοδος

[Ο τρόπος γραφής μου της τελευταίας μου ανάρτησης και συγκεκριμένα η “επίκληση” σκηνών μου θύμισε μια εργασία – έκθεση που είχα γράψει, πριν από (κάποια) χρόνια, στο Λύκειο, με θέμα “Ελληνική Παράδοση”. Την αναζήτησα, λοιπόν, και αντιγράφω ένα πολύ μικρό απόσπασμα, διότι είναι αρκετά μεγάλη για να την παραθέσω ολόκληρη…]

Παράδοση και Πρόοδος

Σκηνή πρώτη: Ένα αυτοκίνητο που τρέχει μπροστά… Ένας καθρέφτης στο πλάι του αυτοκινήτου… Κι ένας οδηγός στο τιμόνι… Το βλέμμα του “καρφωμένο” στον καθρέφτη, βλέπει προς τα πίσω… Το αυτοκίνητο συνεχίζει την πορεία του… Αποτέλεσμα, το αναμενόμενο: Θλιβερό, μοιραίο…

Σκηνή δεύτερη: Νέος που βάδιζε μπροστά… Ύψος απλανές, παράξενο… Του ζήτησαν στοιχεία… Απάντησε: “Όνομα: Νέος άνθρωπος… Επάγγελμα: Προοδευτικός… Καταγωγή: Δεν ξέρω, δεν έχω, δεν θέλω να έχω…”. Του ζήτησαν ταυτότητα. Δεν είχε. Δεν ήθελε να έχει. Κάποτε είχε, μα την πέταξε… Νέος που βάδιζε μπροστά…

Αυλαία…

* * *

Δύο κατηγορίες ανθρώπων, δούλες σε δύο ακραίες αντιλήψεις: Οι μεν ζητούν να αλλάξει ο ποταμός ροή, να γυρίσει προς τις πηγές: “Αχ, να ξανάρχονταν οι παλιοί καλοί καιροί”… Οι άλλοι ξέγραψαν το παρελθόν, κι όρισαν η ζωή του πλανήτη ν’ αρχίζει σήμερα… Δεσμώτες του χθες και του σήμερα.

Μα ευτυχώς υπάρχουν και οι τρίτοι: Αυτοί που ένωσαν παρελθόν και παρόν και άρχισαν να φτιάχνουν το μέλλον. Με τα υλικά της χθεσινής πείρας και με τη σμίλη της σημερινής δυναμικής, έπιασαν να χτίζουν το αύριο, καλύτερο απ’ το χθες…

“Το παρελθόν πρέπει να είναι η αφετηρία του μέλλοντος” (Μακ Μίλλαν) έγραφαν τα βιβλία, κι έκαναν την δεύτερη καρδιά, το παρελθόν, να κτυπήσει μέσα στα στήθη αυτών των τρίτων. Κι αυτοί “πατώντας στο παρελθόν, αγνάντεψαν το μέλλον τους” (Αϊνστάιν) που διαγραφόταν ευτυχισμένο: “τ’ αύριο να πλάσουμε καλύτερο απ’ το χθες, κτίστες εμείς, ξεριζωτές και φυτευτές…” (Γ.Βερίτης). Στ’ αλήθεια, συμβιβάζονται αυτά τα δύο; Ξεριζώνουμε και φυτεύουμε;

Γιατί όχι; Δεν είπαμε, βέβαια, να ξεριζώσουμε ο,τιδήποτε, να το απορρίψουμε απλώς και μόνον επειδή είναι “παρελθόν”. Κι όμως, το έκαναν μερικοί, στο όνομα της προόδου… Χωρίς να σκεφτούν ότι τα τρυφερά κλαδιά που θα περιφρονήσουν τον κορμό ή τις ρίζες –αν βέβαια είναι δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο- είναι καταδικασμένα σε μαρασμό. Θα ήταν πολύ αφελές (αν όχι γελοίο) να διαγράψει ο σύγχρονος φιλόσοφος τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη, τον Αριστοτέλη και τους άλλους ή να αγνοήσει ο καλλιτέχνης (ο πραγματικός καλλιτέχνης) τον Φειδία, τον Πραξιτέλη ή τον Θεοτοκόπουλο. Όπως λοιπόν ο φιλόσοφος κι ο καλλιτέχνης έχει χρέος να σεβαστεί τα των προγενεστέρων, έτσι και ο κάθε άνθρωπος οφείλει (και είναι συμφέρον του) να λάβει υπ’ όψη του την προγονική κληρονομιά.

Διαφέρει βέβαια ο σεβασμός από την προσκόλληση στην παράδοση και τη λατρεία του χθες. Η στείρα, η ανιπνευματική παρελθοντολογία δεν είναι ο σκοπός μας. Τα μουσεία τα επισκεπτόμαστε για να διδαχθούμε και όχι για να μείνουμε μέσα σ’ αυτά. Την ιστορία τη μελετάμε για να αντλήσουμε τα πολύτιμα διδάγματά τους και όχι για να κάνουμε αντιγραφή της. Δεν υποστηρίξαμε, άλλωστε, κάτι τέτοιο. Γιατί η παράδοση δεν είναι “χθες”, αν και προϋποθέτει βαθιά γνώση αυτού. Η παράδοση είναι λειτουργία ζωντανή, που δένει το χθες με το σήμερα. Είναι, για κάθε λαό, η ψυχή του μέσα στον χρόνο, η “κιβωτός της διαθήκης” του. Γι’ αυτό άλλωστε αυτοί που την αρνούνται, αρνούνται τον ίδια τους τον εαυτό…

[…………………………………………..]

Σκηνή τρίτη: Ένα αυτοκίνητο που πάει μπροστά.. Ένας καθρέφτης στο πλάι του αυτοκινήτου… Και ένας οδηγός στο τιμόνι… Το βλέμμα του μπροστά, στην πορεία του, μόνο που κάθε τόσο “ρίχνει κλεφτές ματιές” στον καθρέφτη… Του οδηγού του ζήτησαν στοιχεία.. Έδωσε ταυτότητα. Είχε ταυτότητα!... «Όνομα: Έλληνας νέος… Επάγγελμα: Προοδευτικός που αντλεί στοιχεία απ’ την παράδοση…» Το αυτοκίνητο τρέχει.. Συνεχίζει την πορεία του... Προχωρεί… Μπροστά… Πάντα ΜΠΡΟΣΤΑ…

Αυλαία…

Τα “θέλω”, τα “πρέπει” και η Λογική

Πριν από ενάμιση περίπου χρόνο είχα αναρτήσει «Τα “θέλω” και τα “πρέπει” στη ζωή μας σήμερα» (βλ. εδώ: http://seagullstefanos.blogspot.com/2007/11/blog-post_12.html)

Επανέρχομαι….

Τα “θέλω”, τα “πρέπει” και η Λογική

20.3.2009

“Εν αρχή ήν ο Λόγος. Και ο Λόγος ήν προς τον Θεόν και Θεός ήν ο Λόγος”

[Κατά Ιωάννην Α’1]

Εν αρχή ήν το Εγώ. Το “Εγώ” και το “Θέλω”… Και το Θέλω ήν προς το Εγώ και Θεός ήν το Θέλω. Και Θεός ήν και το Εγώ!...

“Μαμά θέλω αυτό. Κι αυτό. Κι αυτό!... Μπαμπά θέλω να κάνω εκείνο. Κι εκείνο. Κι εκείνο!...”. Και ο μπαμπάς και η μαμά τα έδιναν όλα στον κανακάρη τους, στο βλαστάρι τους. Χωρίς “όχι” και χωρίς “μη”… Χωρίς όρια! Διότι, σκέφτονταν (σκέφτονταν;) και έλεγαν, “έχει όρια η αγάπη”;…

Και το “εγώ” τρεφόταν… Κι έγινε ένα τεράστιο «ΕΓΩ»!... Ένα “εγώ” χωρίς όρια!... Ένα “εγώ” καλοθρεμμένο… (ή, αναλόγως με την οπτική, “κακο-ανα-θρεμμένο”…). Με πολλά, πολλά, ανεξάντλητα “θέλω”… Και χωρίς “πρέπει”… Διότι έτσι (“πρέπει να”) ανατρέφεται, λένε, ο σύγχρονος ελεύθερος άνθρωπος…

Ο άνθρωπος, όμως, είναι, λένε, ον κοινωνικό…

Σκεφθείτε, λοιπόν, φανταστείτε αυτή την κοινωνία… ή/και την κοινωνικοποίηση αυτών των καλοαναθρεμμένων “εγώ”, των χωρίς όρια ελεύθερων κακοαναθρεμμένων παιδιών!... Σε πολλά επίπεδα και εκφάνσεις…

[Σκηνή πρώτη]

-Τιμώρησες το παιδί μου, δασκαλάκο; Το παιδί ΜΟΥ; (ή/και) Τόλμησες να τους βάλεις μικρότερο βαθμό από τους άλλους; Νομίζεις πως έχεις το δικαίωμα να του δημιουργήσεις εσύ ψυχολογικά προβλήματα;…

[Μετά από χρόνια…]:

-Ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;!...

[Σκηνή εκατοστή… χιλιοστή… εκατομμυριοστή…]

(αχ, αυτή η τελευταία φράση, πόσο συχνά έχει ακουστεί…)

-Ξέρεις ποιος είμαι ΕΓΩ ρε;!...

(Γιατί; Ξέρεις, άραγε, εσύ ο ίδιος; Ένα “εγώ” παραφουσκωμένο είσαι, αν το καλοσκεφτείς, σαν φουσκωμένος λουκουμάς σε σχήμα μηδενικού…)

[Σκηνή δεύτερη]

-Ελευθερία! Ελευθερία!... Όχι στα “όχι” που σκοτώνουν τις ζωές και τα όνειρά μας!... Απαγορεύονται οι απαγορεύσεις!...

[Μετά από χρόνια…]:

-Εμπρός στον… “έτσι” που χάραξε ο… “τέτοιος”

-Εμπρός στον δρόμο που χάραξε ο Μάης του’68 εννοείς;

-Ναι, γειά σου! Αυτόν!...

-Ναι, αλλά εκείνος ζητούσε, μεταξύ άλλων, και Παιδεία, κι εσύ ελάχιστα μορφωμένο (πόσο δε μάλλον πεπαιδευμένο – καλλιεργημένο) σε βρίσκω, για να το γνωρίζεις αυτό…

-Βρε άντε να χαθείς, παλιοσυντηρητικέ!... Εμείς θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα!...

[Σκηνή εκατοστή πρώτη… χιλιοστή πρώτη… εκατομμυριοστή πρώτη…]

-Θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα!...

(Ναι, αλλά ο κόσμος και ο χρόνος έχουν ένα ρυθμό, μια πορεία φυσιολογική, αν αντιλαμβάνεσαι τι εννοώ!... Όσο κι αν θέλεις, για παράδειγμα, να ήταν πάντοτε άνοιξη ή, ακόμα καλύτερα, καλοκαίρι, είναι φυσιολογικό να περνάμε κι απ’ το φθινόπωρο και τον χειμώνα… Όσο κι αν θέλεις να’ταν η ζωή μόνο καλοκαιρινές διακοπές, “πρέπει” να συνειδητοποιήσεις πως υπάρχουν και οι περίοδοι για εργασία και προσπάθεια…)

[Σκηνή τρίτη]

-Θέλω “να κάνω τη ζωή μου”!... Θέλω να ζήσω κι εγώ, επιτέλους, τη ζωή μου! Τη ζωή που δεν έζησα!...

-Μα, κόρη μου, έχεις ήδη ένα παιδί να αναθρέψεις…

-Δεν μπορώ να γίνω σκλάβα του δα… Θα βρει κι αυτό τον δρόμο του… Κανείς δεν χάνεται!... (Εμένα μου λές;… Τόσο ανθρώπινα ναυάγια… Τόσα ανθρώπινα ράκη!...)

-Μα…

-Δεν έχει “μα”. Θέλω να ζήσω τη ζωή που δεν έζησα!...

[Πριν από χρόνια: Η ζωή που δεν έζησε. Κι αυτή που έζησε… Διάλογος με τους ίδιους πρωταγωνιστές]

-Πατέρα θέλω να βγω να διασκεδάσω!

-Ν’ αφήσεις τα “θέλω” και να σκέφτεσαι μόνο πως “πρέπει” να διαβάσεις, για να γίνεις καλή μαθήτρια, πως “πρέπει” να περάσεις στο Πανεπιστήμιο, πως “πρέπει” να αποκτήσεις εφόδια για τη ζωή σου!

-Πατέρα, μην με καταπιέζεις, έχω ανάγκη και θέλω λίγη περισσότερη ελευθερία.

-Είσαι πολύ μικρή! Για ο,τιδήποτε.

-Μα…

-Δεν έχει “μα”… Τώρα δεν υπάρχουν “θέλω”, παρά μόνο “πρέπει”… Όταν θα μεγαλώσεις και θα παντρευτείς και δεν θα έχω την ευθύνη σου, τότε κάνε ό,τι θέλεις!

(Ψιθυριστά ή από μέσα της, στο μυαλό της) –Τότε θα κοιτάξω μόλις ενηλικιωθώ, να παντρευτώ αμέσως, για να ζήσω τη ζωή που δεν έζησα…

[Σκηνή εκατοστή δεύτερη… Χιλιοστή δεύτερη… Εκατομμυριοστή δεύτερη…]

-Η ζωή που δεν έζησα!...

Ποια είναι η ζωή που δεν ζήσαμε;…

Σκεφθήκαμε, άραγε, ποτέ, όμως, γι’ αυτούς… για τα εκατομμύρια που έχασαν τη ζωή τους… διαχρονικά… γι’ αυτούς που έχασαν τη ζωή τους στους πολέμους… για τα παιδιά που δεν έζησαν καν;…

Σκεφθήκαμε και για τα εκατομμύρια παιδιά ή μεγάλους, της εποχής μας, που ζουν λιμοκτονώντας, δηλαδή αργοπεθαίνοντας;… Θαρρούμε, άραγε, πως κι αυτοί δεν έχουν “θέλω”; Πως δεν θα ήθελαν κι αυτοί να ζήσουν; Όχι “να ζήσουν τη ζωή τους”. Μα να ζήσουν απλά. Απλά να ζήσουν!...

Γιατί; Γιατί όχι, λοιπόν;…

Να σας δώσω μιαν απάντηση, κι αν θέλετε την αποδέχεστε:

Διότι είναι πολύ μεγάλα… διότι είναι τεράστια τα “θέλω” των “πολιτισιμένων” λαών, όλων ημών των “καλοαναθρεμμένων” και “καλοζωισμένων”…

Διότι θέλουμε “το καλύτερο”!... Το περισσότερο!... Διότι θέλουμε τα πάντα!... Τα θέλουμε όλα!... Και όλο θέλουμε… Μόνο θέλουμε!...

Γιατί, άραγε, γίνονται οι πόλεμοι;

Διότι συγκρούονται τα “θέλω”!...

Για τα μεγάλα γαιοπολιτικά συμφέροντα…

Γιατί, άραγε, γίνονται οι κοινωνικές συγκρούσεις;

Διότι συγκρούονται τα “θέλω” των κοινωνικών ομάδων και τάξεων…

Τα συμφέροντα, μικρά ή μεγάλα, μεταξύ τους…

Γιατί, άραγε, προκύπτουν οι προσωπικές έριδες;

Διότι συγκρούονται τα “θέλω” των ανθρώπων…

Διότι δεν διδαχθήκαμε από μικροί ή δεν συνειδητοποιήσαμε, μεγάλοι και ώριμοι (τάχα) πως εκτός από τα “θέλω” υπάρχουν και τα “πρέπει”…

(…τα οποία “πρέπει”, σημειωτέον, θα μπορούσαμε να τα εκφράσουμε και να τα δούμε ως “θέλω” και αυτά, εάν έτσι τα δεχόμαστε καλύτερα κι είναι πιο εύπεπτα για τον ψυχισμό μας: “Θέλω να ζω… θέλουμε να ζούμε, όλοι, σ’ έναν κόσμο πιο αρμονικό, πιο ειρηνικό, χωρίς συγκρούσεις και πολέμους”…)

Διότι εκτός απ’ το “Εγώ” υπάρχει και το “Εσύ”, υπάρχει και “ο άλλος” και “οι άλλοι”. Υπάρχει και το “Εμείς”… [και μάλιστα ΟΧΙ εμείς της οικογένειας, ΟΧΙ εμείς οι φίλοι και γνωστοί, ΟΧΙ εμείς οι γείτονες, ΟΧΙ εμείς οι Αθηναίοι, ΟΧΙ εμείς οι Έλληνες, ΟΧΙ εμείς οι “λευκοί”, ΑΛΛΑ εμείς οι Άνθρωποι όλου του κόσμου!...]

Και όλοι, μα όλοι, θα μπορούσαμε, νομίζω, να ζήσουμε ειρηνικά και με αρμονία, εάν… το θέλαμε πραγματικά, ουσιαστικά, συνειδητά…

…Διότι δικό μας δημιούργημα, ανθρώπινο, δεν είναι, άραγε, αυτός ο κόσμος [“κόσμος’;… κόσμημά μας, άραγε, μπορεί να θεωρηθεί αυτό;…] που ζούμε, ο κόσμος του “ο θάνατός σου η ζωή μου”;!... Δικό μας δημιούργημα δεν είναι αυτή η κοινωνία της μόνιμης και διαρκούς σύγκρουσης και πάλης και αντιπαράθεσης σε κάθε επίπεδο;

Τι προτείνω;…

Το είπα ήδη! Ευθύς εξαρχής!

Πριν πω, πριν γράψω “Εν αρχή ήν το Εγώ. Το “Εγώ” και το “Θέλω”… Και το Θέλω ήν προς το Εγώ και Θεός ήν το Θέλω. Και Θεός ήν και το Εγώ!”

Το είπα ήδη και το πρότεινα όταν έγραφα με αυτά που είδες ή σου φάνηκαν (κυριολεκτικά ή μεταφορικά…) “ψιλά γράμματα”. Θα το επαναλάβω:

“Εν αρχή ήν ο Λόγος. Και ο Λόγος ήν προς τον Θεόν και Θεός ήν ο Λόγος”.

Ό,τι νόημα κι αν δώσεις, αναγνώστη, σ’ αυτό το αγιογραφικό απόσπασμα. Είτε θεολογικό, αν ερμηνεύσεις δηλαδή τον “Λόγο” ως Χριστό, Υιό του Θεού, είτε φιλολογικό – φιλοσοφικό, αν ερμηνεύσεις δηλαδή τον “Λόγο” ως “λογική”, ως λογική που έχουμε απεμπολήσει απ’ τη ζωή και την κοινωνίας μας, ως λογική που θα μπορούσε να ισορροπήσει αρμονικά τα “θέλω” και τα “πρέπει” μας…

[Διότι, αν το σκεφθείς καλά, φίλε αναγνώστη, είτε θεολογών και θρησκευόμενος είσαι, είτε φιλολογών – φιλόσοφος, ο Λόγος – λογική απ’ τον Θεό προέρχεται, Παιδί του είναι, και θα’πρεπε να είναι ο Θεός μας!... Λόγος – Λογική, που θα “υποτάσσεται”, βεβαίως, στο θέλημα του Θεού – Πατέρα, την Αγάπη, έτσι όπως μπορεί να μας διδάξει ή να μας αποκαλύψει η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος!...]

Υ.Γ. Επισημαίνω ότι οι παραπάνω σκέψεις δεν γνωρίζω αν είναι, βέβαια, “ορθόδοξες” ή αν, υπό αυστηρή Ορθόδοξη Χριστιανική θεώρηση, θα κατατάσσονταν ίσως στις αιρετικές. Είναι απλώς η δική μου “αλήθεια”, αυτής της συγκεκριμένης στιγμής και των προσωπικών μου πνευματικών και διανοητικών δυνατοτήτων ή αδυναμιών…

Επίμετρο σε δύο τελευταίες αναρτήσεις

Δύο από τις τελευταίες μου αναρτήσεις:

* “Πρόσωπο… Προσωπείο… Προσωπικότητα… (Μερικές σκόρπιες σκέψεις)”

* “Αυτοπραγμάτωση… Αυτοπροσδιορισμός… Αυτογνωσία…”

Αφού τα έγραψα, θυμήθηκα κάποια μικρά (σχετικά;) κείμενά μου, χρόνια πριν, και τα αναζήτησα… Σας τα παρουσιάζω:

Α’

Το πρόσωπό του δεν άρεσε στους πολλούς.

Τον ανάγκασαν να φορέσει προσωπείο

……………………………………….

Κάποιοι διακήρυξαν: -Κάτω η υποκρισία!

Τους άκουσε.

Έβγαλε τη μάσκα και κοιτάχτηκε στον καθρέφτη.

Μα ο καθρέφτης ήταν σπασμένος.

Και το είδωλό του παραμορφωμένο.

(Έτσι νόμιζε…)

Εκείνο το βράδυ η καμπάνα του νεκροταφείου δεν χτύπησε.

Κι όμως, θα’πρεπε!...

Β’

“Σπάστε τις καμπάνες!

Με ξυπνάνε!...

Σπάστε τους καθρέφτες!

Μου δείχνουν ποιος είμαι…

Σπάστε τα!

Μου την ‘σπάνε’...”

Μιλούσε μια συντριμμένη καρδιά, ένας ναυαγισμένος άνθρωπος

Γ’

Τον είδε μπροστά του, του άρεσε, τον αγάπησε.

Είπε: Θα είσαι ο φίλος μου, το “alter ego” μου.

Κι ύστερα τον αγκάλιασε σφιχτά, πολύ σφιχτά…

…μέχρι που έσπασε!

Έβλεπε τώρα τον φίλο του σε δεκάδες κομμάτια,

Ένα καθρέφτη συντριμμένο μπροστά στα πόδια του

Και πάνω του δεκάδες μικρά (alter;) ego του,

δεκάδες “φίλους” του, δεκάδες εαυτούς του,

τη συντριμμένη ύπαρξή του από την άνομη αγάπη…

Δ’

Στο τσίρκο:

Οι κλόουν, οι παλιάτσοι…

…κι οι θεατές γελούν!

Ο νάνος…

…τον λυπούνται!

Μη γελάς με τους θεατές.

Να τους λυπάσαι…

…που δεν βρέθηκε ένας καθρέφτης

να τους φανερώσει

τους αληθινούς κλόουν

τους πραγματικούς παλιάτσους

τον νάνο εαυτό τους…

«Αυτοπραγμάτωση… Αυτοπροσδιορισμός… Αυτογνωσία…»

Α’

1.3.2009

«Όχι στα προσωπεία», έγραφα τις προάλλες… Όχι στην υποκρισία!

Και φοβούμαι πως γι’ αυτή την άποψη (θα) κέρδισα την επιδοκιμασία και τον έπαινο των περισσοτέρων, σε μια εποχή που έχει, λέει, αναγάγει σε υψηλή αξία και επίτευγμα το “να είσαι ο εαυτός σου”. Πολύ όμορφο ακούγεται αυτό, τουλάχιστον “εκ πρώτης όψεως” [χμμ! η ορθή έκφραση δεν θα’πρεπε να είναι “εκ πρώτης ακροάσεως”;…] Κι υπάρχουν ακόμη πιο όμορφες και “πιασιάρικες” εκφράσεις και διατυπώσεις [ας είναι καλά η πρόοδος της διαφημιστικής τέχνης – τεχνικής…], όπως για παράδειγμα: “ο καθένας αξίζει να τραγουδά το δικό του προσωπικό τραγούδι”… Και άλλα παρόμοια!... Που επαινούν, προωθούν και εκφράζουν περιφραστικά την λεγόμενη “αυτοπραγμάτωση”, τον “αυτοπροσδιορισμό”. Κάποιοι το εξισώνουν (στα λόγια ή ενδεχομένως και στην αντίληψή τους…) με την αυτογνωσία… Μέγα λάθος!... Και καταστροφικό… Κατά τη γνώμη μου…

“Έτσι είμαι εγώ” έχω ακούσει πολλούς, κατ’ επανάληψη, να κομπάζουν και να καμαρώνουν.. “Ντόμπρος και αυθεντικός! Δεν υποκρίνομαι! Δεν φορώ μάσκες! Είμαι ο εαυτός μου! Σ’ όποιον αρέσω!...” κ.λπ. [Συχνά συνεχίζουν και μ’ άλλα, όπως για παράδειγμα: “Δεν μετανιώνω για τίποτα! Δεν μετανιώνω για τα λάθη μου. Αν ξαναζούσα θα έκανα πάλι τα ίδια λάθη, γιατί μέσ’ απ’ αυτά ωριμάζει ο άνθρωπος” κ.λπ., αλλά αυτά, μόνα τους, είναι ένα άλλο πολύ μεγάλο θέμα, που χρήζει ιδιαίτερου σχολιασμού και ανάπτυξης και γι’ αυτό προτιμώ για την ώρα να τ’ αφήσω…]

Συγχωρέστε με, αλλά διαφωνώ! Έχω διαφορετική αντίληψη! Με βάση ποια λογική, άραγε, υπάρχει μόνο το “είμαι” και το “υποκρίνομαι”; Λάθος, φίλοι μου! Υπάρχει, θαρρώ, και συνήθως το ξεχνάμε, και το “γίνομαι”, το “αγωνίζομαι ν’ αλλάξω”!...

Τι θα πει “δεν θέλεις να υποκριθείς τον καλό, διότι κατά βάθος έχεις κακία”; [Και μάλιστα, όπως έγραψα τις προάλλες, “κρίνοντας εξ ιδίως τα αλλότρια”, θεωρείς, εσφαλμένα, πως όποιος φαίνεται καλός, στην πραγματικότητα και κατά κανόνα υποκρίνεται τον καλό, ενώ κατά βάθος είναι… άστα!...] Το ξαναείπα και το ξανάγραψα και το πιστεύω βαθύτατα: Εκτός από το “είναι” και το “φαίνεσθαι” υπάρχει και το “γίγνεσθαι”… Δεν είμαι καλός, αλλά ούτε προσποιούμαι τον καλό. Προσπαθώ και αγωνίζομαι να γίνω καλός. Να γίνομαι καλύτερος. Με τη βεβαιότητα πως ποτέ δεν θα γίνω άριστος, αλλά, πάντως, και με τη βεβαιότητα πως αυτός ο αγώνας αν μη τι άλλο είναι αγώνας αρετής… Και αυτό μου είναι αρκετό και αρεστό…

Το θέμα μας έχει σχέση, νομίζω, και άπτεται – σχετίζεται με τη συμβουλή που δίνουν κάποιοι [και το τονίζω: μόνο κάποιοι και όχι όλοι, έτσι όπως παρουσιάζεται συχνά, για να το θεωρήσουμε εμείς οι αδαείς και αμόρφωτοι περί την ψυχολογία, ως “θέσφατο”, τάχα, αυτής της επιστήμης…], πως δηλαδή “τα συναισθήματα, θετικά ή αρνητικά, πρέπει, λέει, να εκφράζονται, να εξωτερικεύονται, να εκδηλώνονται και να μην καταπιέζονται”. Εκτός από την “καταπίεση” αυτή που λέτε, όμως, κύριοι, υπάρχει, νομίζω, και η καταπολέμηση, υπάρχει ακόμα και η “υποδούλωση” στη λογική και στο καλώς νοούμενο όφελος και συμφέρον. Ή μήπως όχι; Ας το διερευνήσουμε λοιπόν, όπως θα μας προέτρεπε κι ο Σωκράτης…

…Ας πάρουμε κι ας ασχοληθούμε με τα συναισθήματα της οργής, του θυμού, του μίσους. Αλλά και της ζήλειας. Κι ένα σωρό άλλα! Υπάρχουν στην ανθρώπινη φύση, δηλαδή σε κάθε άνθρωπο. Και σ’ άλλους τα βλέπουμε να εκδηλώνονται εντονώτερα, σ’ άλλους λιγότερο και σ’ άλλους καθόλου. Τι σημαίνει δηλαδή αυτό; Πως οι τελευταίοι σίγουρα και αναμφίβολα υποκρίνονται; Ή μπορεί να έχουν καταφέρει να τα ξεριζώσουν απ’ την ψυχή κι απ’ τη ζωή τους, με συνειδητή επιλογή και επίπονο συνεχή και πολύχρονο αγώνα, θεωρώντας τα “ζιζάνια” ικανά να πνίξουν και να καταστρέψουν μια “λουλουδάτη” και “καρποφόρα” ζωή;…

Ας απαντήσει ο καθένας μόνος του…

Β’

4.3.2009

Εσύ και ο καθρέφτης σου… Απέναντί σου… Να αναπαριστά την εικόνα σου. Όπως είναι; Αμφίβολο!... Συχνά οι καθρέφτες παραμορφώνουν την εικόνα… Μα κι αν δεν το κάνουν, είναι, συχνά, τα ίδια τα μάτια, τα μάτια μας τ’ ανθρώπινα και ατελή, που παίζουν τον ίδιο ρόλο, που βλέπουν, δηλαδή, “ό,τι θέλουν”…

Φέρνω στο μυαλό μου δύο γελοιογραφίες σχετικές: Ένας ευτραφής άνδρας που (νομίζει πως) βλέπει στον καθέφτη του έναν καλογυμνασμένο Άδωνι και μια λεπτή καλοσχηματισμένη γυναίκα, να βλέπει το είδωλό της στον καθρέφτη και να θεωρεί πως έχει ανάγκη από δίαιτα και αδυνάτισμα…

Έγραψα για τον Άδωνι και θυμήθηκα κι ένα άλλο μυθολογικό πρόσωπο, τον Νάρκισσο, που είδε το είδωλό του στην ήρεμη σαν καθρέφτη επιφάνεια του νερού και γοητεύτηκε τόσο απ’ την εικόνα του, που έσκυψε ν’ αγκαλιάσει το όμορφο αυτό είδωλό του, που πνίγηκε…

Εσύ και, “απέναντι”, ενώπιος ενωπίω, ο εαυτός σου… Απόπειρα αυτογνωσίας… Εύκολο, θαρρείς… Οι αρχαίοι και οι σοφοί, διαχρονικά, πιστεύουν το αντίθετο. Στην εποχή μας κάποιοι πιστεύουν [κι έτσι σ’ έκαναν, προφανώς, να το πιστέψεις κι εσύ] πως πετυχαίνεται λίγο – πολύ εύκολα αυτή η περίφημη αυτογνωσία και πως δεν χρειάζεται, τάχα, πολύ χρόνο και κόπο, πως είναι παραμύθι δηλαδή ότι χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή και αγώνας σκληρός για να επιτευχθεί…

Κι αυτό που νόμισες πως είδες… αυτό που πίστεωε πως είσαι… πώς μπορείς να είσαι, άραγε, τόσο βέβαιος πως είναι αληθινό, πως δηλαδή ανταποκρίνεται στην αλήθεια και στην πραγματικότητα; Σφάλλουν, συχνά, φοβάμαι, φίλε μου, τα μάτια μας τα ίδια, ιδίως όταν τα θολώνουν η περηφάνεια, ο εγωισμός, οι προκαταλήψεις, ο φόβος, η ημιμάθεια, τα λανθασμένα πρότυπα για σύγκριση… Γι’ αυτό σου λέω… ξανασκέψου το καλύτερα!...

Κομμάτια (σκέψεων) ενός puzzle (για την “Αλήθεια”)

[Πριν από πολύ καιρό είχα γράψει ένα κείμενο με τίτλο “Σκέψεις (τι άλλο;…) για τα puzzles”. Θα το βρείτε εδώ: http://seagullstefanos.blogspot.com/2008/01/puzzles.html]

8.3.2009

Κυριακή της Ορθοδοξίας σήμερα!

“Ορθοδοξία”: Ένας όρος που δεν χρησιμοποιείται, βεβαίως, μόνο στον Χριστιανισμό [όπου, σημειωτέον, εκτός από τους ορθοδόξους, υπάρχουν και οι “γνήσιοι ορθόδοξοι”, αλλά αγνοώ αν ήδη κάποιοι διεκδικούν τον όρο “γνησιότεροι ορθόδοξοι” κ.λπ. – αυτό ίσως συμβεί στο μέλλον…]. Υπάρχουν και Ορθόδοξοι Εβραίοι, Ορθόδοξοι Μαρξιστές –Κομμουνιστές, φαντάζομαι δε και Ορθόδοξοι άθεοι, Ορθόδοξοι αναρχικοί…

Το ορθό-δοξος προφανώς αντιπαρατίθεται στο “λοξός”, έτσι;… [Μου’ρθε στο νου και το “ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε…”, υπό την έννοια ότι μπορεί να νομίζουμε πως είμαστε ορθοί και να’μαστε στραβά…]

Υποθέτω, πάντως, ότι το πρώτο συνθετικό “ορθός” δεν ετέθη για να αντπαρατεθεί στο “καθιστός”… [Αν και, συνήθως, την όποια “ορθοδοξία” εκφράζουν οι καθισμένοι και “αναπαυμένοι” στις… ορθές δόξες τους, οι “κατεστημένοι”!...]

Πέρα από εξυπνάδες ή “εξυπνακιδισμούς”…

Το “ορθός”, πρώτο συνθετικό της λέξης “Ορθοδοξία”, έχει εν προκειμένω την έννοια του “αληθής”. Άρα: Ορθοδοξία σημαίνει την αληθινή και σωστή γνώμη.

Και πώς κρίνεται, άραγε, τι είναι αληθές; Με άλλα λόγια, ποια είναι, άραγε, τα κριτήρια της αλήθειας;

Το μέγα ερώτημα! Διαχρονικά. Τόσο στα επιμέρους και ασήμαντα ζητήματα της καθημερινότητας, όσο και στα μεγάλα φιλοσοφικά –υπαρξιακά προβλήματα της ζωής του κάθε ανθρώπου: “Τι εστί Αλήθεια;”

Επισημαίνω, πάντως, ως τροφή για περαιτέρω σκέψεις και προβληματισμούς, πως ο ίδιος ο Χριστός, εάν καλά θυμάμαι, έθεσε το ερώτημα ελαφρώς [“ελαφρώς” μόνο;!...] διαφοροποιημένο: “ΤΙΣ εστί Αλήθεια;”… Μήπως, λοιπόν, η Αλήθεια δεν είναι αφηρημένη έννοια –ιδέα - σκέψη –ιδανικό, αλλά πρόσωπο; Ο Χριστός δίνει πάλι την απάντηση: “Εγώ ειμί η Οδός, η Αλήθεια και η Ζωή”. Για εκείνους, λοιπόν, τουλάχιστον, που (λένε πως) τον πιστεύουν, Αυτός, ως Θεός που είναι “τα πάντα εν πάσι” είναι η Αλήθεια και, παράλληλα και αξεχώριστα, η Οδός και η Ζωή. Ταυτόχρονα! Και αξεχώριστα, επαναλαμβάνω, γι’ αυτούς που ξεχνούν εύκολα…

Και κάτι ακόμα, πριν ξαναφύγω απ’ τη Χριστιανική Ορθοδοξία και τη Σοφία της, για να ασχοληθώ με τη Φιλοσοφία και τις πνευματικές – διανοητικές αναζητήσεις της: Για “Ορθοδοξία” κάνουμε λόγο πάντα και σ’ αυτήν αναφερόμαστε, και όχι, βεβαίως, σε “Ορθοδοξισμό”! Και, αντίστοιχα, σε “Εκκλησία” και όχι σε “-ισμό”, ακόμα κι αν πρόκειται για “Χριστιανισμό”. Που θα’πρεπε, ίσως, για το καλό όλων (μας) να μην είχε αναγορευτεί σε θρησκεία (όπως όλοι οι άλλοι –ισμοί), αλλά να είχε παραμείνει (“βιωματικός”) Τρόπος Ζωής!...

[Για όποιον θέλει να αντιληφθεί τι εννοώ, παραπέμπω στο βιβλίο του Χρήστου Γιανναρά “Ενάντια στη θρησκεία”, αλλά και σε ό,τι πρεσβεύει, με λόγια και ιδίως με πράξεις, ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος…]

Αλήθεια, λοιπόν!

Τι [ή “τις”;…] εστί Αλήθεια;

“Αρχή σοφία ονομάτων επίσκεψις”, θυμάμαι και θυμίζω, για άλλη μια φορά. Αρχή σοφίας, λοιπόν, η ετυμολογία, το “έτυμο” […που, παρεμπιμπτόντως, διαφοροποιείται τα μέγιστα από το “έτοιμο”, δηλαδή την εύκολη και “ετοιματζίδικη” λύση, την πρόχειρη, την επιφανειακή…]

“Αλήθεια”, από το στερητικό “α” και το “λήθη” ή το “λανθάνω”. Αλήθεια, λοιπόν, είναι αυτό που δεν ξεχνιέται [ή που δεν έχει ξεχαστεί….] και αυτό που δεν ξεφεύγει απ’ την προσοχή κάποιου, δηλαδή δεν μένει απαρατήρητο!....

Μην περιμένετε να κάνω ανάλυση του όρου ή, έστω, να την προσεγγίσω (ιστορικά – επιστημονικά – φιλοσοφικά) ορθολογιστικά ή εμπειριστικά ή μυστικιστικά ή πραγματιστικά ή… όπως αλλιώς, ή, ακόμα, να εξηγήσω – νοηματοδοτήσω τα διάφορα είδη της (π.χ. πραγματική – τυπική, υποκειμενική – αντικειμενική, σχετική – απόλυτη). Αυτά τα αφήνω στους “ειδικούς”!...

…Χμμμ! Αλήθεια, υπάρχουν “ειδικοί” σε τέτοια θέματα όπως η Αλήθεια;…

Δυό – τρεις σκέψεις σκοπεύω (επιτρέψτε μου!) να καταθέσω σ’ αυτό το puzzle το ατελείωτο και απέραντο, σκέψεις που πηγάζουν ακριβώς απ’ την προμνημονευθείσα ετυμολογία της λέξης “Αλήθεια” [Δεν πιστεύω να τη λησμονήσατε κιόλας;!...] Δυό – τρεις σκέψεις (ίσως και τέσσερις!...) ως προς τη “λήθη” και ως προς το “λανθάνω”…

Κάτι μπορεί να “λανθάνει” της προσοχής μας και, συνεπώς, γι’ αυτό να θεωρείται από εμάς ως “αλήθεια”, όχι από δική του “ευθύνη”, αλλά λόγω της δικής μας αδυναμίας, της δικής μας ατέλειας κ.λπ.

Θυμίζω τον περίφημο και ιδιαίτερα παραστατικό μύθο [θα τον αναζητήσω και θα τον αναρτήσω, πλήρη, στο ιστολόγιό μου “Eagle”, προσεχώς!...] για τους τυφλούς που προσπαθούσαν να περιγράψουν έναν ελέφαντα, όπως τον αντιλαμβάνονταν μέσω της αφής τους: Ο ένας (που ακουμπούσε τα πόδια του ελέφαντα) περιέγραφε τον ελέφαντα, λένε, ως ένα χονδρό και άκαμπτο κυλινδρικό ον. Ο άλλος (που ψηλαφούσε την προβοσκίδα του) τον περιέγραφε ως ένα χονδρό και κυλινδρικό ον (“πράγματι”!...), αλλά αρκετά εύκαμπτο. Ένας τρίτος (που έπιανε την ουρά του ελέφαντα), ως ένα μακρύ και κυλινδρικό και εύκαμπτο (“πράγματι!”…) ον, αλλά κάθε άλλο παρά χονδρό. Και οι τυχόν άλλοι, αναλόγως… […αναλόγως αν άγγιζαν το σώμα του ελέφαντα ή τα αυτιά του κ.λπ.] Καθένας είχε απτές (κυριολεκτικά!) αποδείξεις και εμπειρία – βίωμα και πίστευε (δικαίως;!...) στη δική του αλήθεια. Μόνο που η επιμέρους αλήθεια του καθενός ήταν λειψή…

Και μη μου πείτε ότι το πρόβλημα έγκειται (αποκλειστικά και μόνο) στην έλλειψη όρασης. Διότι ανάλογα προβλήματα συνεννόησης και συμφωνίας ως προς την “αλήθεια” του ελέφαντα θα είχαν, βεβαίως, όσο κι αν είχαν “τα μάτια τους ανοιχτά”, τα διάφορα ζωύφια που τυχόν παρασιτούν σε διαφορετικά σημεία του ογκώδους σώματος του ελέφαντα…

Και αντίστοιχα προβλήματα (θα) έχουμε κι εμείς οι άνρωποι, βεβαίως, για τα όντα και τα πράγματα είτε του μικρόκοσμου είτε του σύμπαντος, αν δεν έχουμε τη βοήθεια των μικροσκοπίων και των τηλεσκοπίων, αντιστοίχως…

Η “αλήθεια” που αντιλαμβανόμαστε, όμως, δεν είναι μόνο θέμα μεγέθους (μικρό –μεγάλο), απόστασης (κοντά – μακριά) και μέσου (μικροσκόπιο –γυμνός οφθαλμός –τηλεσκόπιο). Εκτός απ’τον χώρο υπάρχει και ο χρόνος. Και, βεβαίως, ο χωροχρόνος, η μεγάλη και επαναστατική ανακάλυψη του εικοστού αιώνα, που άλλαξε τελείως την οπτική μας και αποτελεί, για κάποιους [η ημιμάθεια γαρ είναι χειρότερη απ’ την αμάθεια], ένα κλειδί ή ένα μέσο για την “απόλυτη” [κατά πως λένε αυτοί!...] αλήθεια. Αλλά ποιος μας “εγγυάται”, άραγε, ότι δεν υπάρχει και μια πέμπτη (τουλάχιστον…) διάσταση; Ανεξαρτήτως τούτου: Το ότι συνδυάσαμε χώρο και χρόνο, μας βοήθησε, άραγε, στο ελάχιστο, να απαντήσουμε στο καίριο ερώτημα “τι είναι χρόνος;” Μήπως δεν είμαστε τίποτε άλλο, στην πραγματικότητα, από “τυφλά παράσιτα” που “ψηλαφούμε” τον χρόνο και που “θα μείνουμε με το στόμα ανοιχτό” εάν κάποτε έρθουμε σε επαφή με κάποιον εκτός χρόνου, Άχρονο, δηλαδή τον Θεό;

[Τι να κάνω; Φιλοσοφία και Θεολογία γειτονεύουν!... Αφήνω πάλι τον Θεό, εάν και εφόσον η αναφορά μου σ’Αυτόν ενοχλεί κάποιους, και επανέρχομαι στα φιλοσοφικά μας…]

Έγραφα νωρίτερα πως η λειψή και συνεπώς αν-αληθής (:μη ανταποκρινόμενη στην πραγματικότητα) αντίληψη οφείλεται όχι μόνο στο αντικείμενο, αλλά και στο υποκείμενο. Το οποίο υποκείμενο, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες και οι φιλόσοφοι, επηρεάζει τόσο το αντικείμενο της παρατήρησης, όσο και την ίδια την παρατήρηση! Ποικιλλοτρόπως και υπό διάφορες έννοιες.

Θυμάμαι και θυμίζω, μετά από τον μύθο του ελέφαντα, και τον μύθο του Πλάτωνα για τη σπηλιά και τις σκιές [βλέπε στο ιστολόγιό μου “Eagle”, εδώ: http://eaglestefanos.blogspot.com/2009/01/7.html]. Τι είναι πραγματικό –αληθινό και τι εικόνα –αντικατοπτρισμός της πραγματικότητας, τι φανταστικό; Οι φιλόσοφοι εδώ μπορούν να… “οργιάσουν”! Και να οργιστούν, περαιτέρω, ο ένας απέναντι στον άλλο και στις απόψεις του: Ποιο είναι το πραγματικό και ποιο η εικόνα;… Προηγήθηκε ο κόσμος των ιδεών; Ή η ύλη;… Ο Θεός δημιούργησε τον Κόσμο και τον Άνθρωπο; Ή ο ανθρωπος δημιούργησε την ιδέα του Θεού;…

Τι από τα δύο είναι αληθές; Λογικά, εμπειριστικά, βιωματικά, μυστικιστικά και άλλα “επιχειρήματα” υπάρχουν σε όλες τις απόψεις. Κατά βάθος, όμως, όλοι, εάν θέλουν να είναι ειλικρινείς, “ξέρουν” ή “νιώθουν” πως η αλήθεια που καθένας πρεσβεύει είναι λίγο – πολύ “αυθαίρετη” και, τελικά, θέμα πίστης!....

Διότι, βλέπετε, τα παραπάνω κεφαλαιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα δεν είναι της τάξης του ερωτήματος “η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα” [στο οποίο, σημειωτέον, έχει ήδη δοθεί επιστημονική απάντηση, ότι το αυγό έκανε την κότα, το δε αυτό προήλθε από μετάλλαξη αυγού ερπετού…].

Η απάντηση σε αυτά τα κεφαλαιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα θα μας δοθεί, δηλαδή θα γνωρίσουμε, ίσως, την Α-λήθεια επ’ αυτών, στις εσχατιές του χρόνου. Είτε του προσωπικού μας, με τον θάνατό μας, είτε του σύμπαντος κόσμου… Διότι τα κριτήρια σε τόσο τεράστια θέματα δεν μπορεί παρά να είναι αντίστοιχης “ποιότητας” και “μεγέθους”, δηλαδή το Άπειρο, το Απόλυτο, το Αιώνιο!... Αυτό δηλαδή που εγώ και κάποια δισεκατομμύρια άνθρωποι ονομάζουμε Θεό!

Θεό Αληθινό!

Θεό που δεν ξεχνάμε ποτέ, όλοι οι άνθρωποι! [Ακόμα κι αυτοί που τον αρνούνται, αυτοπροσδιοριζόμενοι ως “άθεοι”, τελικώς τον έχουν στη ζωή τους και στην “έγνοια” τους για να τον “πολεμήσουν”…]

Θεό που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε! [Διότι αν μπορούσαμε να τον αντιληφθούμε και να τον κατανοήσουμε, θα σήμαινε πως ήταν “θεός” μικρός κι ασήμαντος, “στα μέτρα μας”…]

Υ.Γ.-1[Εξυπναδούλα…]: Περιμένω να μου γράψουν πως δεν είναι Ορθόδοξα και Αληθή τα παραπάνω, μόνο δύο κατηγορίες ανθρώπων: Αυτοί που συνάντησαν τον Θεό τον αληθινό (και δεν τον ξέχασαν) και Αυτοί που αντιλήφθηκαν τον Θεό σ’ όλη την έκταση της έννοιάς του…

Υ.Γ.-2 [Προσθήκη “ανοίκεια” και ίσως μη ευφυής και, συνεπώς, ανεπιτυχής]: Μου μοιάζει η αναζήτηση της αλήθειας (και όχι μόνο αυτή) και, ιδίως, η αγωνί αυτής της αναζήτησης (αν όχι της κάθε αναζήτησης) με το καθάρισμα του κρεμμυδιού: Καθώς βγάζεις ένα στρώμα (ή μια “μάσκα” των πραγμάτων και των καταστάσεων) και νομίζεις πως έφθασες στην ουσία του κρεμμυδιού, διαπιστώνεις πως υπάρχει κι άλλο στρώμα… κι άλλο… Και όλη αυτή η διαδικασία, όλο αυτό το “ξεσκαρτάρισμα” σημαίνει κόπο και ιδρώτα, μα και δάκρυ…

Υ.Γ.-3 [Για να δικαιολογηθεί ο τίτλος]: Εγώ κομμάτια δίνω. Κομμάτια απ’ το “έτυμο” της λέξης “Αλήθεια”… Δεν σου’δωσα έτοιμο το puzzle… Θυμάσαι, αλήθεια, την εικόνα;….

Τι να πρωτοαναρτήσω;…

Έχει περάσει πολύς καιρός (ακόμα και για τα δικά μου δεδομένα…) από τότε που έκανα τη τελευταία μου ανάρτηση.

Η οποία, ως γνωστόν, αναφερόταν στο πρόσωπο, τα προσωπεία και την προσωπικότητα.

Η νέα μου ανάρτηση, λοιπόν, θα έπρεπε ή θα μπορούσε να έχει σχέση με τα όσα είχα γράψει, ως συνέχειά της. Και αυτή ήταν, πράγματι, η πρόθεσή μου. Ήδη “μου βγήκε” και έχω γράψει κάτι σχετικό, αλλά δεν έχω προλάβει ακόμα να το δακτυλογραφήσω.

Στο μεταξύ, όμως, χθες, Κυριακή της Ορθοδοξίας, είχα “εμπνεύσεις” εξαιτίας ακριβώς της ημέρας και της εορτής.

Ήδη, μάλιστα, δακτυλογράφησα και ανάρτησα κάποιες σχετικές σκέψεις μου στο άλλο μου ιστολόγιο, το “Σπουργίτι”. Αν θέλετε, λοιπόν, διαβάστε πρώτα εκεί (http://spourgitistefanos.blogspot.com/2009/03/blog-post_09.html), μέχρι να δακτυλογραφήσω και να αναρτήσω εδώ, είτε αργότερα σήμερα είτε αύριο, ένα μακροσκελές (πάλι!...) κείμενό μου.

Και τα άλλα… ας περιμένουν!...