“Seagull” γιατί; Ως φόρο τιμής στο βιβλίο «Γλάρος Ιωνάθαν» του Richard Bach
[βλ.περισσότερα στηνAνάρτηση"ΦόροςTιμής" (http://seagullstefanos.blogspot.com/2007/10/richard-bach-blog.html). ]
Ναι,αλλά γιατί “Seagull” και όχι “Γλάρος”; H απάντηση στην ανάρτησή μου “Αποκαλύπτω…”
(http://seagullstefanos.blogspot.com/2008/03/seagull-eagle.html)
Το άκουσα, ξανά και ξανά, και φέτος. Σήμερα το απόγευμα. Όπως και κάθε χρονιά… Το ίδιο “παραμύθι”…. Ή η ίδια “παραμύθα”… H “κλισέ ατάκα” της περιόδου:
“Τα Χριστούγεννα είναι για τα παιδιά”!...
Ε, λοιπόν, τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο για τα παιδιά!...
Είναι και για τους ενήλικες! Τους “ώριμους”. Ακόμα και για τους γέρους!...
…για όλους αυτούς που έχασαν ή απαρνήθηκαν την παιδικότητά τους…
Τα παιδιά, ως εκ της φύσεώς τους, λόγω της απλότητάς τους και της αγνότητάς τους, είναι “δεδομένο” πως μπορούν να νοιώσουν το νόημα των Χριστουγέννων…
…εμείς, όμως, εμείς οι “μεγάλοι”, πόσο εύκολο είναι να το νοιώσουμε;… Που το έχουμε ξεχάσει με τα χρόνια, με τις αρτηριοσκληρώσεις μας… με τους συμβιβασμούς μας… που το έχουμε “καταχωνιάσει” μαζί με τα (παιδικά) όνειρά μας….
Κάτι άλλο που ακούγεται κατά κόρον αυτή την εποχή και συχνά με εξοργίζει (τρόπον τινά…) είναι η φράση: “το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων”. Για την ακρίβεια δεν με εξοργίζει, βεβαίως, η φράση αυτή καθεαυτή, αλλά το νόημα που της δίνεται…
Ε, λοιπόν… όσο κι αν από την τηλεόραση και τις διαφημιστικές εταιρείες, από αυτούς που έχουν συμφέρον και από τους ανόητους, επιχειρείται αυτή η μαζική αποχαύνωση και η “πλύση εγκεφάλου”, κάποιοι, ευτυχώς, μπορούν και αντιστέκονται και επιμένουν:
Το “πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων” δεν έχει καμία σχέση με τον καταναλωτισμό που συνεπάγεται στις μέρες μας!....
[Όπως, αντίστοιχα, για παράδειγμα, το νόημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, της οποίας την επέτειο γιορτάσαμε πριν από ένα μήνα περίπου, δεν είναι ούτε το πανηγυράκι και η κάθε είδους “μπίζνα” που στήνεται στον περίγυρο, ούτε η κάθε είδους καταστροφές και συγκρούσεις που προκαλούνται…]
Το νόημα των Χριστουγέννων, φίλοι μου, είναι αυτό που προκύπτει απ’ την ίδια τη λέξη: Χριστού-γεννα, η γέννηση του Χριστού. Και ό,τι αυτό συνεπάγεται… Το νέο, την ελπίδα… Ακόμα και γι’ αυτούς που δεν πιστεύουν στον Χριστό… Ακόμα και γι’ αυτούς που βλέπουν στο γεγονός, μια νέα αποτύπωση του μύθου (ή της πραγματικότητας…) της αναγέννησης του ήλιου… Νιώστε τον ήλιο [ή: “τον ήλιο της δικαιοσύνης”…] που γεννιέται στη ζωή σας, φίλοι μου, αφήστε τον [ή: “Τον”] να σας ζεστάνει… κι εσάς και τους γύρω σας!...
“Δεν έχω τίποτε άλλο, παρά Ελευθερία και Γλώσσα”, είπε ο σοφός…
“…και καμιά δεκαριά ακόμα αξίες”, προσθέτω εγώ, αν μου επιτρέπετε, “για τις οποίες αξίζει κανείς να ‘παθιάζεται’, όταν τις σκέπτεται, όταν τις συλλογιέται”…
“Όποιος συλλογιέται ελεύθερα, συλλογιέται καλά”, μου ήρθε στο νου, συνειρμικά…
Κι όχι μονάχα όποιος συλλογιέται,. Βέβαια, μα κι όποιος λέει τη γνώμη του ελεύθερα και όποιος δρα και πράττει ελεύθερα!...
Εύκολο να τα λες (: “μεγάλα λόγια”!...), δύσκολο να τα εφαρμόζεις!...
(“Μεγάλη κουβέντα” μπορεί ν’ αρχίσει τώρα…)
Τι σημαίνει, άραγε, ελευθερία σκέψης, ελευθερία λόγου, ελευθερία πράξης; Πώς και πού οριοθετούνται οι όροι αυτοί;…
-Τι;… Όρια στην ελευθερία;!... Άπαγε της βλασφημίας!...
-Κι όμως… Υπάρχουν και στην Ελευθερία όρια. Πρέπει να υπάρχουν. Προσδιορισμένα από εμάς τους ίδιους. Με κριτήρια τουλάχιστον (αυτά μπορώ να προσδιορίσω τούτη τη στιγμή) τη Λογική και την Ωφελιμότητα.
“Πάντα μοι έξεστι, αλλ’ ου πάντα συμφέρει”!
(Όλα μου επιτρέπονται, αλλά δεν ωφελούν τα πάντα…)
Σοφή ρήση! Μακάρι να μπορούσε να διαποτίσει το “είναι” μας, τη σκέψη μας, τον τρόπο ζωής μας…
Διότι, βεβαίως, σκέπτομαι, η Ελευθερία δεν είναι η υπέρτατη αξία, το υπέρτατο ιδανικό, ο τελικός σκοπός μας;
Ναι;…
Για κάποιους (για πολλούς…) ο τελικός σκοπός είναι “να πάνε στον Παράδεισο”…
…Κι αυτό μου θυμίζει, συνειρμικά, το έξυπνο γκράφιτι που είχα διαβάσει παλιότερα:
“Τα καλά κορίτσια πάνε στον Παράδεισο. Τα κακά κορίτσια πάντε παντού”!...
Είναι απόδειξη ελευθερίας αυτό, δηλαδή το να μπορείς να πηγαίνεις παντού, έτσι δεν είναι;
Αλήθεια, τα… έξυπνα κορίτσια, τα μυαλωμένα, θα πήγαιναν παντού;…
Γενικότερα: Ο σώφρων, ο λογικός άνθρωπος, θα έκανε τα πάντα; Θα δοκίμαζε τα πάντα; Αλόγιστα – ασυλλόγιστα;…
Είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε τα πάντα!
“Ακόμα και να χτυπάμε το κεφάλι μας στον τοίχο”, όπως (μου) έλεγε ένας άνθρωπος σοφός…
Ακόμα και να δοκιμάσουμε ναρκωτικά και ψυχοτρόπες ουσίες, για να βιώσουμε, όπως λένε, το “ταξίδι ελευθερίας”…
…με κίνδυνο, ενδεχομένως, να εθιστούμε στις ουσίες…
…Όλοι αυτοί ήταν και δήλωναν ελεύθεροι άνθρωποι, που πια βρίσκονται αλυσοδεμένοι στα πάθη τους… δούλοι των παθών τους…
Να σας θυμίσω κι άλλα (σκληρά και εξαρτιογόνα) ναρκωτικά, κι άλλα δεσμά που… επιλέγουμε ελεύθερα;
Ιδεοληψίες…
Προκαταλήψεις…
Στερεότυπα…
…αλλά ακόμα και Συνήθειες.
Ναι, οι απλές καθημερινές μας συνήθειες, μας έχουν, συχνά, δεμένους χειροπόδαρα, όπως τον Γκιούλιβερ του παραμυθιού οι χιλιάδες μικροσκοπικές κλωστές των μικροσκοπικών ανθρώπων…
Με τόσα πάθη, ιδεοληψίες, προκαταλήψεις, στερεότυπα, συνήθειες και αυτοματισμούς, λοιπόν, μπορούμε, άραγε, να μιλάμε για Ελευθερία;
Θυμάμαι τον δάσκαλο Ευάγγελο Παπανούτσο, να εξηγεί παραστατικά και διεξοδικά, στο σπουδαίο βιβλίο του “Ο νόμος και η αρετή” (του οποίου μικρά αποσπάσματα μπορείτε να διαβάσετε στο άλλο ιστολόγιό μου, το “Eagle”, εδώ: http://eaglestefanos.blogspot.com/2009/12/blog-post.html), πως οι πράξεις οι ανθρώπινες έχουν αξία και σημασία, όταν είναι προϊόν σκέψης, βούλησης, απόφασης και συνειδητής επιλογής, όταν δηλαδή είναι ελεύθερες πράξεις.
Και μόνο τότε αξίζουν να λέγονται Ηθικές Πράξεις…
Κι όμως πολλοί πιστεύουν και διαδίδουν, δυστυχώς, πως η Ηθική είναι εννοιολογικά εχθρός της Ελευθερίας…
Λυπάμαι, κύριοι. Διαφωνώ!...
Η Ηθική εχθρεύεται και αντιτάσσεται στην ψευδεπίγραφη ελευθερία, στην Ελευθεριότητα…
…στις γυναίκες και στους άνδρες των “ελευθέρων ηθών”…
Αποτελεί, όπως διάβασα, αντιεπιστημονική παραετυμολογία η άποψη πως η λέξη “ελευθερία” σχετίζεται με τον μέλλοντα “ελεύσομαι” του ρήματος “έρχομαι” και είναι, δηλαδή, ελεύθερος αυτός που “πάει κι έρχεται” όπου θέλει, ελεύθερα (άποψη που, σημειωτέον, είχα αποδεχθεί, τρόπον τινά, ανεξέλεγκτα). Όχι, λοιπόν! Η λέξη “ελεύθερος” στηρίζεται και προέρχεται από τη ρίζα “-λευθ-” που σήμαινε “αυξάνω, αναπτύσσομαι”…. Και έτσι ακόμα, όμως, οι έννοιες αυτές σημαίνουν κίνηση και όχι, βεβαίως, κάτι σταθερό και παγ(ι)ωμένο… Κάτι που όσο το διερευνούμε, αυτό και τα όριά του, όσο το βιώνουμε και το κατανοούμε, όσο το κάνουμε κτήμα μας και πράξη (εκούσια και συνειδητή), τόσο αναπτυσσόμαστε!...
Η Ελευθερία δεν είναι (αυτο-) σκοπός… δεν είναι στόχος…
Δρόμος είναι η Ελευθερία!...
Δρόμος, ενδεχομένως προς την εξορία, όπως είχε χαρακτηρίσει την ελευθερία ο Σαρτρ.
Για εκείνον τον “γέρο που λέει ή/και γράφει ιστορίες αγάπης” σας έχω γράψει και ξαναγράψει στο παρελθόν…
[…Κι έχετε καταλάβει, βέβαια, πως δεν είναι δα και τόσο γέρος.. Αυτό το πρόσθεσα, τότε, ως “φόρο τιμής” και ως αναφορά στον αντίστοιχο ήρωα του LuisSepulveda…]
Αυτός ο (τάχα) γέρος, λοιπόν, κάθε που γράφει μια ιστορία αγάπης, ξανανιώνει!... Νιώθει πως γίνεται πάλι νέος… σχεδόν παιδί… Κατά ένα τρόπο ανεξήγητο… μαγικό!...
Τα κάνει αυτά τα “μαγικά” η αγάπη: Μεταμορφώνει τους ανθρώπους: Τους γέρους σε νέους… τους άσχημους σε όμορφους… τους εχθρούς σε φίλους… τους ανθρώπους σε αγίους ή σε αγγέλους…
Ο γερο-ήρωάς μας, πάντως, μόνο μια ιστορία αγάπης δεν σκέφτηκε ποτέ να γράψει… Ή, σωστότερα, να καταγράψει… Την δική του ιστορία αγάπης… Διότι, βλέπετε, η ιστορία αυτή γράφεται ακόμα, στην πράξη, στη ζωή… εδώ και χρόνια… Όχι ως προϊόν της σκέψης του ίδιου… Αλλά ως προϊόν της καρδιάς… Όχι μόνο του ίδιου… Διότι μια ιστορία αγάπης απαιτεί πάντα δύο καρδιές…
-Τι είναι αγάπη, καρδιά μου;…
-Και τι δεν είναι αγάπη!... Πόσο διαφορετικά πράγματα δεν μπορεί να είναι η αγάπη… Με πόσους διαφορετικούς τρόπους δεν μπορεί να εκδηλώνεται…
-Αγάπη είναι να κοιτάς τον άλλο στα μάτια…
-Και όχι μόνο αυτό, αγάπη μου. Αλλά και να κοιτάνε δύο άνθρωποι προς την ίδια κατεύθυνση…
-…και να μην σταματά το βλέμμα σου στα μάτια του άλλου, αλλά να φθάνει μέχρι βαθιά μέσα στην καρδιά του…
-…να ανακαλύπτει τα όνειρα του άλλου, τα “θέλω” του και να προσπαθεί να βοηθήσει στην πραγματοποίησή τους…
-Η αγάπη είναι φλύαρη!...
-…και, παράλληλα, σιωπηλή!...
-Πές μου, σε παρακαλώ…
-Σ’ ακούω!...
Η αγάπη δεν μιλάει μόνο…
…Ακούει κιόλας!...
Κι ο ήρωάς μας δεν λέει μόνο ιστορίες αγάπης…
…ακούει, κιόλας, ιστορίες αγάπης…
[…Κι ύστερα κάθεται και τις καταγράφει…
…και τις διηγείται στα παιδιά…
…στα παιδιά που έχουν διάφανο βλέμμα…
…και καθαρά αυτιά…
Στα παιδιά που μπορούν, έτσι, ν’ ακούν τις ιστορίες και να τις νιώθουν…
…και να “διαβάζουν κι ανάμεσα στις γραμμές”…
…και να καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα απ’ όσα ειπώθηκαν κι απ’ όσα γράφτηκαν…]
Χθες βράδυ, για παράδειγμα, έστησε αυτί και άκουσε…
…μια – δυό ιστορίες αγάπης…
(…κι ένιωσε να “ιστορείται” τουλάχιστον άλλη μία… Μυστικά, αδιόρατα…)
…Για μια γυναίκα (με ηλικία απροσδιόριστη… που θα μπορούσε δηλαδή να ήταν κορίτσι ή γριούλα – τι σημασία έχει δα;…), που είχε αφήσει κατά μέρος τις μπογιές και τα πινέλα της και το τελάρο όπου ζωγράφιζε… και είχε πιάσει ένα χαρτί, λευκά παρθένο, για να ζωγραφίσει με τις λέξεις, το ίδιο όμορφα όσο και οι πίνακές της. Διότι, βλέπετε, δεν έχουν τόση σημασία τα υλικά και ο τρόπος, μα η καρδιά και τα πηγαία και αυθόρμητα αισθήματα που ζητούν να εκφραστούν και να αποτυπωθούν…
Λένε (και όχι άδικα…) πως οι πιο σπουδαίοι πίνακες είναι όχι αυτοί που αποτυπώνουν αυτούσια την φύση, αλλά αυτοί που την υπερβαίνουν και αποτυπώνουν ιδέες και ιδανικά, συμβολισμούς πίσω και πέρα απ’ όσα φαίνονται…
Αντίστοιχα, λοιπόν, τα πιο σπουδαία κείμενα, είναι αυτά που κρύβουν συμβολισμούς… που αποκαλύπτουν μυστικά συναισθήματα…
Έχει λεχθεί (και όχι άδικα, ενδεχομένως…) “γνώρισα τους ανθρώπους κι αγάπησα τα ζώα”…
Μα είναι πιο σπουδαίο και σημαντικό, νομίζω, να λεχθεί, πως όποιος ξέρει ν’ αγαπάει, δεν εξαιρεί τίποτα από την αγάπη του: Ανθρώπους κι “ανθρωπάκια”, φίλους αλλά και εχθρούς ακόμα… τον κόσμο ολόκληρο (“γιατί ζεις κι εσύ μαζί”…), την φύση, κάθε δημιούργημα της πλάσης… τους ανθρώπους και τα ζώα!... Πώς μπορεί να αγαπάει κάποιος τους ανθρώπους και να μην αγαπάει τα ζώα;…
Η ηρωίδα μας, λοιπόν, “το κοριτσάκι μας που ντύσανε γριούλα” (ή το αντίθετο;…) έγραφε, καθώς άκουσα, στο λευκά παρθένο χαρτί, μιαν άλλη ιστορία αγάπης: Για δύο γάτες… που τις αγάπησαν πολύ κάποιοι άνθρωποι… κι ύστερα αδιαφόρησαν και τις ξέχασαν… (έτσι όπως γίνεται συχνά στη ζωή…), με αποτέλεσμα να νιώσουν (οι γατούλες δα… όχι οι άνθρωποι…) το κρύο και την αποξένωση “στο πετσί τους” (όπως λένε…) και στην καρδιά τους (όπως δεν λένε… ή δεν σκέφτονται… ή δεν υπολογίζουν… ή δεν συλλογίζονται…) Μέχρι που ήρθε κάποιος άλλος άνθρωπος να τις αγαπήσει και πάλι…. Έτσι όπως γίνεται και στη ζωή!... “Θα μας φύγει, θα ξανάρθει… κι όλο πάλι απ’ την αρχή”!...
Ακούγοντας (απ’ τον… γεράκο που έλεγε και έγραφε ιστορίες αγάπης…) την ιστορία (που είχε εκείνος ακούσει, με τη σειρά του…) την ιστορία (που είχε εκείνος ακούσει, με τη σειρά του…) για τις δύο γατούλες (εγώ θα προτιμούσα –και ίσως γράψω στο μέλλον- δύο σκυλάκια…), μου πέρασε απ’ τον νου η σκέψη (και μου καρφώθηκε στην καρδιά η αίσθηση…) πως ήταν μια ιστορία (ή ένα παραμύθι, άραγε;…) συμβολική… πως, δηλαδή, ίσως ν’ αναφερόταν, στην πραγματικότητα, σε ανθρώπους…
…ή, ίσως, σ’ έναν μόνον άνθρωπο: Σ’ αυτή την ίδια… Που αγαπήθηκε πολύ κι από πολλούς… Κι εγκαταλείφθηκε… Από πολλούς ή και από όλους; (Μόνο αυτή γνωρίζει πώς μπορεί να ένιωσε ή και πώς νιώθει…). Μια γάτα που διψούσε για ένα χάδι…
Πολλές ιστορίες αγάπης…
….παράλληλες ή διασταυρούμενες…
…σε ένα ή πολλά επίπεδα…
Ιστορίες πραγματικές ή φανταστικές…
…με ανθρώπους και ζώα…
…πραγματικά ή συμβολικά…
…με νέους ή γέρους ήρωες…
…με νέες ή γρίτσες ηρωίδες…
Μπερδεύτηκα!... Δεν μπορώ να βγάλω άκρη… Προσπαθώ να καταλάβω…
…Να “καταλάβω”…
Το μεγάλο μου λάθος!...
(…όπως μου λέει, κατά καιρούς, μια φίλη μου αγαπημένη…):
-Αφέσου!... Μην προσπαθείς να καταλάβεις… Νιώσε!...
…Σ’ αυτό αφήνομαι, λοιπόν…
…στο να νιώθω… να οσφραίνομαι… την αγάπη που υπάρχει γύρω μου…
