Περί “κοινωνικής συνοχής”

Αφότου ανταλλάξαμε μηνύματα με μια e-φίλη blogger, μου ’χε “σφηνώσει” στο μυαλό μια έκφραση που χρησιμοποίησε, αλλά και που, γενικότερα, ακούω πολύ συχνά τον τελευταίο καιρό στα Μ.Μ.Ε., ιδίως από διάφορους συνδικαλιστές: “κοινωνική συνοχή”. “Προσοχή, είναι κρίσιμο να διασφαλίσουμε την κοινωνική συνοχή” είναι η φράση της εποχής…

Όμορφη έκφραση. Εκ πρώτης όψεως [δηλαδή… “εκ πρώτης ακοής”…] με βρίσκει σύμφωνο. Μα, από την άλλη, κάτι με ενοχλεί. Όχι σ’ αυτή καθεαυτή την έκφραση, ίσως, αλλά στον τρόπο με τον οποίο συχνά χρησιμοποιείται από κάποιους, στην έννοια που της αποδίδεται…

[Πολύ συχνά έχω τέτοια “προβλήματα” και “ενστάσεις” για κάποιες εκφράσεις ή λέξεις, για κάποιους όρους, για κάποιες έννοιες! Νιώθω πως συχνά είναι “ψευδεπίγραφες”, κρύβουν παγίδες, η έννοιά τους έχει διαφθαρεί ακριβώς όταν και διότι χρησιμοποιείται από διεφθαρμένους… Λέξεις –έννοιες όπως “αγάπη”, “ελευθερία”, “δημοκρατία” κ.λπ. κ.λπ….]

Ενότητα, λοιπόν! Σύμφωνοι! Αλλά ενότητα με ποιους;

Ενότητα ναι! Αλλά ενότητα σε τι και με ποιους όρους;…

Κι ο προβληματισμός (μου) δεν σταματά, δεν επιλύεται στο ελάχιστο, σκέφτομαι, όταν προσδιορίζεται επιθετικά ως “κοινωνική ενότητα”. Διότι τι (προσδι)ορίζουμε ως “κοινωνία”;…

[Όχι, δεν είναι καθόλου στις προθέσεις μου να ασχοληθώ και να αναφερθώ σε κοινωνικές τάξεις, σε “πάλη των τάξεων” και άλλα τέτοια κοινωνικοπολιτικά βαρύγδουπα, που, ίσως, μόνο στο άκουσμά τους, προκαλούν έριδες, αντιπαλότητες και κάθε άλλο παρά “ενότητα”….]

Καθένας που χρησιμοποιεί τον όρο “κοινωνική ενότητα” του δίδει ένα διαφορετικό περιεχόμενο, τον εννοεί διαφορετικά. Και [ας μην μας διαφεύγει αυτό!...] συχνά το κάνε παραπλανητικά ή κρύβει άλλες σκοπιμότητες και προσωπικά ή συντεχνιακά συμφέροντα και όχι το γενικότερο κοινωνικό συμφέρον…

Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα, όχι μόνο παλαιότερα, αλλά και πρόσφατα.

Πόσες και πόσες συντεχνίες δεν ζήτησαν την “κοινωνική συμπαράταξη όλων των υπόλοιπων εργαζομένων”, αλλά αποδείχθηκε πως ήταν ιδιαίτερα προνομιούχοι που νοιάζονταν απλώς και μόνον μήπως χάσουν τα σκανδαλώδη “κεκτημένα” τους;…

Αλλά και οι κυβερνήσεις, ιδίως η τωρινή ( λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών) αλλά και οι παλαιότερες, την “κοινωνική ενότητα και συνοχή” δεν επικαλούνται, κάθε φορά, για να προωθήσουν τα όποια αντιλαϊκά – αντικοινωνικά μέτρα, προς όφελος κάποιων “μεγάλων συμφερόντων”;…

Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο αγανακτώ με τον λεκτικό εμπαιγμό και την απόπειρα παραπλάνησης που συχνότατα υφιστάμεθα από κάποιους!... Που, βεβαίως, έχοντας και την επιστημονική καθοδήγηση διαφημιστών και opinion managers, χρησιμοποιούν προσεκτικά επιλεγμένες και συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις (π.χ. “κοινωνικό”, “λαϊκό”, “εθνικό”, “ιερό”) για να επιτύχουν να μας παραπλανήσουν!... Παράδειγμα: “Έχουμε, όλοι μας, ιερό καθήκον να βάλουμε πλάτη για να σώσουμε την εθνική οικονομία και θα τα καταφέρουμε όλοι μαζί” κ.λπ. κ.λπ. έλεγαν και λένε οι πολιτικοί, αφενός μεν υπονοώντας τις τράπεζες και το μεγάλο κεφάλαιο, αφετέρου δε περιορίζοντας (αν!...) ελάχιστα τις δικές τους αποδοχές και τις κάθε είδους απολαβές τους, απλά και μόνο για να ρίξουν στάχτη στα μάτια του “πόπολου”!...

Η λέξη “κοινωνία” προέρχεται από το “κοινός”.

H Κοινωνία (πρέπει να) συγκροτείται βάσει Κοινών Αρχών και Αξιών και της Κοινής Λογικής!

Με το βάρος να πέφτει στις Αρχές, τις Αξίες και τη Λογική!

Και με το επίθετο “κοινός” να έχει την αρχική έννοιά της και όχι την μεταγενέστερη μεταφορική της, όπως στην έκφραση “κοινή γυναίκα”…

Την τελευταία αυτή επισήμανση τη θεωρώ ιδιαίτερα καίρια –κρίσιμη! Διότι με τη διαφθορά, ανθρώπων και λέξεων – εννοιών, ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες, ακόμα και η “Κοινή Λογική” έχει καταντήσει “κοινή (κάθε-άλλο-παρά) λογική”!...

Μην μου πείτε πως ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας δεν θεωρούσε “λογικό” – “αυτονόητο” ότι μπορεί να ζει ζωή ζηλευτή – τρυφηλή, αδιαφορώντας για τις συνέπειες! Μην μου πείτε πως δεν ήταν στην “κοινή λογική” πολλών ατόμων ή/και οικογενειών η ανεξέλεγκτη χρήση πιστωτικών καρτών και ο δανεισμός από τράπεζες (αντίστοιχα δε και ο α-συλ-λόγιστος δανεισμός του ελληνικού κράτους από τις “αγορές”!...)

Αντίθετα προς τις παραπάνω εκδηλώσεις –εκφάνσεις της “κοινής λογικής”, η Κοινή Λογική βοούσε (σε ώτα μη ακουόντων!) και βοά ότι “δεν μπορούμε να καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε”. Και ότι οι πράξεις (μας) και η εν γένει συμπεριφορά μας έχουν συνέπειες. Και ότι η “ύβρις” έχει ως αποτέλεσμα την τιμωρία – “κάθαρση”. Και ότι η συγκέντρωση υπερβολικού πλούτου από κάποιους συνεπάγεται υπερβολική φτώχεια σε άλλους. Και ότι η διαφθορά προκαλεί. Και εξοργίζει. Και διαφθείρει (περαιτέρω). Και φθείρει, μεταξύ άλλων, και τον κοινωνικό ιστό, την κοινωνική ενότητα, περί της οποίας κάνουμε λόγο τώρα….

Ας ξαναγυρίσουμε, λοιπόν, στα βασικά. Στα θεμελιώδη.

Πως δηλαδή βάση της λέξης “κοινωνία” είναι το “κοινό”.

Βάση και θεμέλιο της Κοινωνίας και ενοποιητικό στοιχείο της είναι οι Κοινές συμφωνίες, οι Κοινές Αξίες, οι Κοινές Αρχές.

Ας τις ανακαλύψουμε, λοιπόν, και πάλι ή ας τις (επαν)εφεύρουμε, ας τις επαναπροσδιορίσουμε!...

Υ.Γ.: Στο άλλο μου ιστολόγιο, το “Σπουργίτι” ανήρτησα προ ολίγου, ένα σύντομο παράδειγμα (προς αποφυγήν!) “κοινωνικής συνοχής” και απεμπόλησης Αρχών και Αξιών… βλ. εδώ: http://spourgitistefanos.blogspot.com/2011/01/blog-post_07.html