Πανδώρας μύθος – Άλλη μια ανάγνωση & Μια άλλη ανάγνωση

Πανδώρα. Η προικισμένη με όλα τα δώρα.

Η Αφροδίτη της χάρισε, λέει, κάλλος. Ο Ερμής, λένε, την προίκισε με θάρρος και εξυπνάδα. Κι οι άλλοι (Ολύμπιοι) θεοί με άλλα θέλγητρα, προσόντα κι αρετές…

Ξαναδιαβάζω αυτό τον (γνωστό σε όλους μας) μύθο και… άθελά μου, μου έρχεται η σκέψη, πως θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η Ελλάδα αυτή η Πανδώρα… Καθώς συνηθίζεται να γράφεται, η χώρα μας είναι “ευλογημένη απ’ τους θεούς”: Θέση εξαιρετική, κλίμα ήπιο, μεσογειακό, ομορφιές κάθε είδους και μορφής… Κι οι κάτοικοί της, κι αυτοί το ίδιο “ευλογημένοι”, το ίδιο προικισμένοι: Έξυπνοι, φιλότιμοι, ανοιχτόκαρδοι, δημιουργικοί, “έξω καρδιά”. Με έγνοια για τον συνάνθρωπο, με σεβασμό για τους ηλικιωμένους κ.λπ.

…Όλα αυτά στα χρόνια τα πανάρχαια, τα (σχεδόν) μυθικά, δηλαδή “παραμυθένια”…

[Είναι “πολύ καλά κι ιδανικά πλασμένα, για να είναι (ή να παραμείνουν…) αληθινά”…]

Ο μύθος, στη συνέχειά του, μιλά και για τα όσα εφιαλτικά ακολούθησαν [Χμ… η λέξη “εφιαλτικά” δεν είχε καν πλαστεί ακόμα τότε και, φυσικά, δεν είχε αυτό το νόημα που έχει σήμερα]. Αυτή η γυναίκα, λοιπόν, συνεχίζει ο μύθος, η Πανδώρα, η πρώτη γυναίκα επί της γης [το “η πρώτη γυναίκα επί της γης” θα μπορούσε, στην ανάγνωσή μας αυτή, να έχει έννοια ιεραρχική, να αναφέρεται δηλαδή στην πατρίδα μας, έτσι δεν είναι;…] προσφέρθηκε ως σύζυγος στον Επιμηθέα, παρότι ο σοφότερος αδελφός του, ο Προμηθέας, του ’χε συστήσει να μην δεχθεί κανένα τέτοιο ή άλλο δώρο. Μα… τέτοιο δώρο θα μπορούσε, άραγε, ποτέ να τ’ αρνηθεί κανείς;… [Σε τελική ανάλυση τι το κακό έχει, άραγε, μια τέτοια προικισμένη πατρίδα; Εδώ σαν κάπου να πάσχει, σκέφτομαι, ο παραλληλισμός και η νέα διάσταση της ανάγνωσης που επιχειρώ…]. Και, πολύ περισσότερο, πώς θα μπορούσε ο Επιμηθέας ν’ αρνηθεί ένα τέτοιο δώρο, μια τέτοια προσφορά, που εμείς ανέκαθεν, ως λαός, κωφεύαμε στις υποδείξεις, στις συμβουλές και στα κελεύσματα του (όποιου!) Προμηθέα, και πάντα είχαμε την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του Επιμηθέα… [Ακόμα και εγώ, που έρχομαι να γράψω σχετικά, το κάνω, δυστυχώς, ως Επι-μυθέας και όχι ως Προ-μυθέας….]

Ο μύθος καταλήγει, όπως ξέρετε, με τρόπο τραγικό [Xμ… κι αυτή η λέξη, “τραγικός”, εφευρέθηκε πολύ αργότερα, στους χρόνους τους ιστορικούς…]: Στο σπίτι του Επιμηθέα υπήρχε, επιμελώς σφραγισμένο, κουτί ή πίθος, που το άνοιγμά του ήταν αυστηρά απαγορευμένο σε όλους. Ο Έλληνας, όμως, ως γνωστό, “δεν υπομένει ζυγό στον τράχηλο” και φυσικά δεν ανέχεται και δεν υπακούει σε απαγορεύσεις [Ίσως αυτό το δώρο να μη βρέθηκε κανένας θεός να του το δώσει ή ο ίδιος να το απαρνήθηκε… για να κομπάζει πως, τάχα, είναι έτσι “ελεύθερος”!...] Πόσο δε μάλλον που πρόκειται για την Πανδώρα, που έχει και την “καπατσοσύνη” και την “τσαχπινιά” να παραβεί όλους τους κανόνες!... [Kαι να νομίζει πως το κάνει, μάλιστα, “χαριτωμένα”… (Μην τυχόν και δεν “παινέψουμε” τον Έλληνα τον καταφερτζή και κάθε έκφανση του χαρακτήρα του!...) Κάτι σαν τις… “βασίλισσες της μεσημεριανής τηλεοπτικής ζώνης”, δηλαδή, που νομίζουν ότι προσφέρουν κοινωνικό έργο, “ξεσκεπάζοντας κάθε τι” κι “αποκαλύπτοντας τα πάντα”…]. Ήταν κι η γυναικεία περιέργεια, βλέπεις, που συχνότατα ξεπερνά το μέτρο! [Διότι η περιέργεια ήταν κι αυτή, ανέκαθεν, ένα στοιχείο του χαρακτήρα του Έλληνα, που τον οδήγησε στο να μεγαλουργήσει, αργότερα, σε όλους τους τομείς: Επιστήμη, Τέχνη, Εξερευνήσεις, Εμπόριο, Φιλοσοφία. Μα όταν κι αυτή ξεπερνά το “μέτρο”, αυτό που αργότερα θα τονίσουν και θ’ αναδείξουν σε αρετή οι κλασικοί Έλληνες φιλόσοφοι, τότε “πανουργία και ου σοφία” αποδεικνύεται…].

Πώς, λοιπόν, ν’ αντισταθεί η Πανδώρα, στον πειρασμό να μάθει το περιεχόμενο του πίθου ή του κουτιού; Μόλις, λοιπόν, σήκωσε το πώμα, συνέβη ένα απ’ τα δύο [διότι, όπως θα ξέρετε ίσως, υπάρχουν δύο διαφορετικές, ως προς το σημείο αυτό, παραλλαγές του μύθου]: Είτε ξεχύθηκαν από μέσα όλα τα, άγνωστα ως τότε, δεινά του ανθρώπου, που απλώθηκαν ένα γύρο [:παραλλαγή του Ησίοδου], είτε ξεπήδησαν από μέσα όλα τ’ αγαθά [διότι αυτά, και όχι τα δεινά, υπήρχαν μέσα στο κουτί] κι αμέσως φτερούγισαν και χάθηκαν μακριά [όπως είναι η παραλλαγή των μεταγενέστερων αρχαίων συγγραφέων].

Διαλέξτε μία από τις δύο παραλλαγές και, αντίστοιχα, κάν’ τε τον παραλληλισμό που της ταιριάζει: Είτε γέμισε η Ελλάδα [ή, ορθότερα, οι Έλληνες…] όλα τα “κακά της μοίρας μας”, για τα οποία όλοι μας, λίγο –πολύ, καθημερινά παραπονούμαστε, είτε ξέμεινε η Ελλάδα [ή, αντίστοιχα, οι Έλληνες…] από κάθε τι θετικό κι επαινετό…

Από κάθε τι; Απ’ όλα; Χμμ! Όχι ακριβώς!... Πρόλαβε ευτυχώς, λέει ο μύθος, κι έκλεισε το καπάκι η Πανδώρα, κι έκλεισε μέσα στο κουτί, το τελευταίο που είχε μείνει μέσα απ’ το περιεχόμενό της: την Ελπίδα!

Μεγάλο δώρο, στ’ αλήθεια, ετούτη η Ελπίδα! Καλά που υπάρχει κι αυτή. Σπουδαίο δώρο από την [ή για την] Πανδώρα. Και για τους Έλληνες και την Ελλάδα… Τους σημερινούς Έλληνες και τη σημερινή Ελλάδα…

Μα για την ελπίδα θα τα πούμε κάποια άλλη φορά!

[Για την ώρα τελειώσαμε… “That’s all folks”, όπως τελειώνουν οι ταινίες!... Και, όπως συχνά επισημαίνουν, “όλα τα παραπάνω είναι φανταστικά, είναι μύθος, και καμιά σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα, με πρόσωπα και καταστάσεις”… Ή μήπως έχουν;…]