Τρίτη 8 Ιανουαρίου 2008

Σκέψεις για την Μελαγχολία & Μελαγχολικές (και όχι μόνο…) σκέψεις

…Πριν από μισό μήνα έγραψα [και ανάρτησα στο ιστολόγιό μου] ένα κείμενο για τους Έλληνες [http://seagullstefanos.blogspot.com/2007/12/blog-post_11.html], που κατέληγε με αναφορά [γιατί μου το θύμισε έντονα] στο σπουδαίο, και για μένα, βιβλίο του Νίκου Δήμου «Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας».
Πάνω στο γραφείο μου, αυτή τη στιγμή, το βιβλίο που περιμένει και θα είναι το ακριβώς επόμενο που θα διαβάσω είναι το «Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας» του Σίγκμουντ Φρόυντ [που ο τίτλος του μου θύμισε μόλις τώρα, συνειρμικά, το «Τα οκτώ θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας»].
Η Vassia –Parafyada τις προάλλες αναφέρθηκε στο βιβλίο «Η ανατομία της μελαγχολίας» [http://parafyada.blogspot.com/2007/12/2007.html], για το οποίο πρόσφατα διάβασα και αλλού… Πέραν τούτου, διαπίστωσα ότι υπάρχει και «τρέχει» (ή έτρεχε και σταμάτησε;) μια «σκυταλοδρομία» για μελαγχολικούς στίχους και μουσική. Κι η Καρπουζένια επανήλθε, εσχάτως, με ανάρτηση που έχει αναφορές στην μελαγχολία… [http://tokarpouzi.blogspot.com/2008/01/blog-post.html].

…Στο cd-player μου έχω από προχθές, και ακούω πηγαίνοντας και γυρίζοντας στην εργασία μου, το cd στο οποίο ο Μάνος Ελευθερίου διαβάζει [έξυπνη και ενδιαφέρουσα, κατ’ εμέ, ιδίως για κάποιες περιπτώσεις, η σχετική ιδέα των audiobooks, που ενώ στο εξωτερικό είναι διαδεδομένη, εδώ μόλις πρόσφατα κάνει δειλά βήματα…] τα διηγήματα του βιβλίου του «Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ».
Και πολύ πρόσφατα τελείωσα το διάβασμα του βιβλίου του George Steiner «Δέκα (πιθανοί) λόγοι για την μελαγχολία της σκέψης». Που σας εξομολογούμαι πως το αγόρασα διότι με μαγνήτισε ο τίτλος, αλλά τελικά, διαβάζοντάς το, βρήκα σ’ αυτό άλλα απ’ αυτά που περίμενα [Ανεξαρτήτως της «απογοήτευσής» μου γι’ αυτό, πρόκειται για ένα σημαντικό βιβλίο, μικρό μεν και –συνεπώς- ελαφρύ, αλλά βαρύ στο περιεχόμενό του!...]. Ίσως τελικά να αποδειχθεί θετικό και δημιουργικό το ότι δεν διάβασα σ’ αυτό όσα περίμενα: να στρωθώ να γράψω αυτά που σκέπτομαι σχετικώς με το θέμα και δεν βρήκα γραμμένα…

«Δυστυχίες» από εδώ… «Μελαγχολίες» από εκεί… Μήπως «κινδυνεύω»;… Ησυχάστε!... Και «ευτυχείτε»! [μεγάλε Άλκη Στέα!]. Έχω διαβάσει -και θα αναφερθώ σ’ αυτά προσεχώς- και πάμπολλα βιβλία περί ευτυχίας!... Αλληλούια!...
…Μήπως και τα γραπτά μου, τα κείμενά μου, αποπνέουν μια μελαγχολία; Ίσως δε ακόμα και η ζωή μου;…
Σκέφθηκα ν’ ανοίξω το λεξικό και ν’ αντιγράψω, προς διευκόλυνση υμών και ημών, τον ορισμό της Μελαγχολίας. Αρκεί, όμως, αυτό; Μήπως πρέπει να ανοίξω και κανένα βιβλίο ψυχολογίας… αν όχι και ψυχιατρικής….
…Το αφήνω σ’ εσάς, αγαπητοί αναγνώστες. Τόσο επειδή δεν προλαβαίνω, όσο και επειδή [νομίζω πως] «δεν με αφορά» [Ποιος τρελός ή «τρελαμένος», θα μου πείτε, αντιλαμβάνεται την τρέλα του; Ποιος ανόητος της ανοησία του;… Ποιος «σοφός» την ανοησία του, επίσης… Ποιος «(φωτεινός) παντογνώστης» την… τύφλα του, την άγνοιά του;… Ποιος ημιμαθής την γελοιότητά του;…. Ποιος «καυχησιάρης» την μικρότητά του;… και πάει λέγοντας… «πάει μακριά η βαλίτσα»… αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία, που μας ξεστρατίζει απ’ το θέμα μας…]

Συναρτάται, λοιπόν, σκεφτόμουν [και γι’ αυτό αγόρασα το προαναφερθέν βιβλίο] η σκέψη με την μελαγχολία; Κάποιος που σκέφτεται, μήπως είναι [νομοτελειακά και αυτονόητα] μελαγχολικός; Όχι για το ότι σκέπτεται… Μα γι’ αυτά που [έχει την ικανότητα να] σκέπτεται!... Αλλά και η γνώση δεν συνεπάγεται μελαγχολία;…
Αυτό πιστεύω: Η άγνοια είναι ευτυχία. Που όμως εγώ [χαρακτηρίστε με όπως θέλετε! δεν μπορούμε δα ν’ αρέσουμε σε όλους!...] δεν θα ’θελα μια τέτοια ευτυχία!...
Σκέφτομαι, για παράδειγμα…
…Οι άνθρωποι που λιάζονταν μακάρια στις ακτές της Νοτιοανατολικής Ασίας, προ διετίας, ήταν ευτυχισμένοι, επειδή δεν γνώριζαν πως πλησιάζει το φονικό τσουνάμι, που επρόκειτο να τους στοιχίσει τη ζωή…
…Οι καταναλωτές που δεν γνωρίζουν τις βλαβερές συνέπειες των διαφόρων «Ε» συστατικών, απολαμβάνουν ευτυχισμένοι όποια τροφή «λαχταρίσουν», υποσκάπτοντας την υγεία τους…
[Τα παραδείγματα, βεβαίως, έχουν κι αντίθετη οπτική: Κι εμείς που γνωρίζουμε σχετικά, είμαστε ευτυχισμένοι που γνωρίζουμε, διότι έτσι μπορούμε να αποφεύγουμε και να προφυλασσόμαστε… Δύσκολα, λοιπόν, τα νοητικά παιχνίδια – παραδείγματα που επιχειρώ. Με παγιδεύουν!...]

Γνωρίζω πως σ’ όλο τον κόσμο, στο όνομα του Θεού και της [προσπάθειας απόδειξης;] θρησκευτικής υπεροχής και κατίσχυσης, γίνονται φρικτά εγκλήματα. Το γνωρίζω κι αυτό με κάνει να μελαγχολώ…
Γνωρίζω πως κάποιοι, σ’ όλο τον κόσμο, εκπορνεύουν μικρά παιδιά. Ψυχή τε και σώματι. Και νιώθω μια αφόρητη μελαγχολία…
Γνωρίζω πως μεγαλόπρεπες βίλλες των βορείων και των νοτίων προαστείων, κι απανταχού της γης, χτίστηκαν απ’ το εμπόριο των ναρκωτικών, που κόστισαν χιλιάδες ζωές. Κι η αυτή η γνώση μου, αιτία, επίσης, να μελαγχολήσω…
Γνωρίζω επιτυχημένους, επαγγελματικά, ανθρώπους, που «πάτησαν επί πτωμάτων», πλούσιους που κέρδισαν «στύβοντας» εργαζόμενους… Και δακρύζω…
Γνωρίζω [γιατί το είδα ξανά, πρόσφατα, σε βίντεο –και θα γράψω, ελπίζω, σύντομα γι’ αυτό] πως οι «λουσάτες» γούνες φτιάχνονται από ζώα οικτρά και απάνθρωπα (;!...) βασανισμένα… Γνωρίζω και κλαίω…

…Κλαίω και μελαγχολώ [και… «τούμπαλιν»…] γι’ αυτά που γνωρίζω… Μα και γι’ αυτούς που δεν γνωρίζουν. Συχνότατα από δική τους ευθύνη, διότι αυτή είναι η φιλοσοφία και ο τρόπος ζωής τους, δηλαδή η επιλογή τους… Κλαίω και μελαγχολώ και γι’ αυτούς που βιώνουν [ως επιλογή τους] και όχι απλά και μόνο τραγουδούν το «πίνω και μεθώ». Θεωρώντας πως έτσι λύνουν ή αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που βλέπουν και γνωρίζουν [ήτοι, άλλως, στρουθοκαμηλίζοντας…]. Μελαγχολώ γι’ αυτούς που γνωρίζουν και επιλέγουν να ξεχάσουν, που αδιαφορούν για τα σημαντικά και τα σοβαρά, που «τυρβάζουν περί άλλων, ενώ ενός εστί χρεία», που προτιμούν να μην σκέφτονται…

Ο νους μου ξαναγύρισε, αίφνης, στο βιβλίο «Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ». Δεν έχω ακόμα [πλήρη] εικόνα του περιεχομένου του βιβλίου. Ο τίτλος του, όμως, είναι αφορμή για σκέψεις… [Μελαγχολικές; Εσείς θα κρίνετε….]
Είναι αλήθεια [και το έχω ακούσει από δεκάδες στόματα, από εκατοντάδες συμπολίτες μας…] πως «όταν παρακολουθείς τις ειδήσεις, θέλοντας και μη, σε πιάνει μια μελαγχολία»: Μελαγχολία για τα συμβαίνοντα στον κόσμο: Πόλεμοι, σφαγές, πείνα, φτώχεια, δυστυχία… Μελαγχολία για τις συγκρίσεις: μεταξύ βορρά και νότου, δύσης και ανατολής, πλουσίων και φτωχών. Μελαγχολία διότι οι εκφωνητές και (ιδίως) οι εκφωνήτριες, σε ενημερώνουν για όλες αυτές τις δυστυχίες, μ’ ένα τεράστιο χαμόγελο. Για να φανεί η απαστράπτουσα οδοντοστοιχία τους…. Μελαγχολία διότι οι πολιτικοί φορούν, με τέχνη, μια προσποιητή μάσκα θλίψης και οδύνης, διότι αυτό επιβάλλουν οι image makers και ο σκηνοθέτης…
Και ύστερα μαθαίνεις [αυτή η «ρημάδα» η πληροφόρηση, πηγή μελαγχολίας, πάλι…] πως η πλειοψηφία των νέων μεταξύ 16 και 26 ετών (νομίζω), ακριβώς επειδή έχουν μελαγχολήσει μ’ αυτή την μελαγχολία που εκπέμπουν τα άλλα κανάλια στις ειδήσεις τους, επιλέγουν να παρακολουθούν ένα συγκεκριμένο κανάλι […ονόματα δεν λέμε… υπολήψεις δεν θίγουμε… «πάτημα» για μηνύσεις δεν δίνουμε και… «όποιος έχει την μύγα μυγιάζεται»…]: Πού βρήκε, λέει, το αντίδοτο σ’ αυτή τη μελαγχολία: Παρουσιάζει χαζοχαρούμενα θέματα, για χαζοχαρούμενους ανθρώπους, που προσπαθούν πίσω από μάσκες, ολοχρονίς αποκριάτικες, να κρύψουν την βαθύτατη εσωτερική μελαγχολία τους…
….Όχι, πέστε μου!... Είναι να μην μελαγχολείς; [και πάλι…]

…Εντάξει, λες, πέρασε η ώρα των ειδήσεων, θα μας φύγει η μελαγχολία, ήρθε η ώρα της ψυχαγωγίας […Είδες; Πάλι «την πάτησα»: Μελαγχόλησα στην σκέψη πως χρησιμοποιούμε την λέξη «ψυχαγωγία» χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το προφανές νόημά της. Κι αυτό συμβαίνει με πολλές – πολλές λέξεις που χρησιμοποιούμε άκριτα…]. Με τέτοιες σκουπιδοεκπομπές που συνήθως μας σερβίρουν, είναι να μην μελαγχολείς; Με τέτοιας στάθμης – υποστάθμης «χιουμοριστικές» σειρές, μπορείς να αποφύγεις τη μελαγχολία;…
Γενικότερα: Στη σκέψη [αχ! Αυτή η «σκέψη», πάλι!...] πως οι Έλληνες βλέπουν περισσότερη τηλεόραση από κάθε άλλο ευρωπαϊκό λαό και διαβάζει λιγότερο απ’ όλους, εσείς δεν μελαγχολείτε; Στο ότι δεν βγαίνουμε από το σπίτι μας να αθληθούμε, αλλά καταντήσαμε οι πιο παχύσαρκοι, εσείς δεν βρίσκετε λόγο να μελαγχολήσετε;… [χμ… μην συνεχίσω να επαναλαμβάνω όσα είχα γράψει τις προάλλες στην ανάρτησή μου «Οι Έλληνες με πληγώνουν… (όχι η Ελλάδα)» ...διότι μου έρχεται μια νέα μελαγχολία, για το ότι στερεύω από νέες – πρωτότυπες ιδέες… κι είμαι ακόμα σε μικρή ηλικία…]

Η σκέψη, λοιπόν, φέρνει μελαγχολία…
Κι η γνώση το ίδιο: φέρνει μελαγχολία…
Αντίθετα η ανεμελιά και η αδιαφορία φέρνει ευτυχία.
Έστω φαινομενική… Την ευτυχία των ανόητων, των «χαζοχαρούμενων»…
Και, όπως έγραψα παραπάνω, «η άγνοια είναι ευτυχία»...
…χμμμ! Αυτόν τον κανόνα μην τον θεωρήσετε «θέσφατο» και μάλιστα με γενική ισχύ. Διότι, στην πραγματικότητα, ο κανόνας αφορά μόνο τα μικρά και τα ασήμαντα!...
Γι’ αυτό και αρνούμαι για τον εαυτό μου μια τέτοια «ευτυχία»! Προτιμώ την «μελαγχολία» μου. Που τις υπέρτατες – ακραίες εκφάνσεις της αφορά και άπτεται του θεμελιώδους φιλοσοφικού ερωτήματος της ζωής, της σύντομης διάρκειάς της, της «ματαιότητάς» της (για κάποιους) κ.λπ.
Θυμάστε, όμως, που έγραψα παραπάνω, ότι δεν με αφορά και δεν φοβούμαι μια ψυχιατρικού τύπου και βαρύτητας μελαγχολία. Είναι διότι νιώθω ότι η διαρκής μελαγχολία που νιώθω έχει μέσα της τον δημιουργικό και ζωογόνο σπόρο του αγώνα και της αντίστασης κατά των αιτίων που την προκαλούν.
Διότι γνωρίζω ποια είναι τα αντίδοτα σε κάθε μορφή και έκφανση μελαγχολίας: είναι οι Αρχές, οι Αξίες, οι Ιδέες, τα Ιδανικά, ο Αγώνας για καταπολέμηση των κακώς κειμένων, η Μάχη για Αυτογνωσία και Πνευματική Πρόοδο, η Ανάταση της Ψυχής, η Πορεία προς τον Θεό ή την Θέωση!... [:Αυτά είναι πολύ μεγάλα θέματα για να τα’ αγγίξω τώρα…]
Κι αυτή η γνώση [:η γνώση των αντίδοτων στην μελαγχολία, στα οποία μόλις αναφέρθηκα] είναι [νιώστε με και πιστέψτε με!...] η μεγαλύτερη ευτυχία!...

6 σχόλια:

Βάσσια είπε...

Kαλησπέρα :-)
Μιας και έχουμε πρόσφατα διαβάσει το ίδιο βιβλίο, του Στάινερ, όπου πρόκειται να γράψω , αφού τελειώσω και ένα του Τσόμσκι που διαβάζω τώρα, θα σου πω ότι, η μελαγχολία - της σκέψης ειδικότερα- είναι κάτι που τις περισσότερες φορές είναι αποδοτικό.
θα επεκταθώ σε λεπτομέρειες άμα τη αναρτήση του πόστ.
:-)

Karpouzenia είπε...

Καλώς ήρθες στους Ανώνυμους Μελαγχολικούς...
Η μελαγχολία, δεν είναι παρά ένα αντεστραμμένο χαμόγελο. Όπως και να το δεις, έχει προοπτικές μεταμόρφωσης...
Καλή Χρονιά

dapnipako είπε...

Wow! Είναι σαν να διαβάζω κάτι ν μέρη και δικό μου! Μερικές φορές κάνω τόσες πολλές μελαγχολικές-πεσσιμιστικές σκέψεις που με κάνουν να τρελένομαι κ να λέω ότι θέλω να στματήσω να σκέφτομαι... Είμαι μέσα στην κοινωνία και πολλές φορές συμμετέχω για λίγο σε αυτά που κριτικάρω, απλά για να παρατηρήσω και να κριτικάρω... κ όταν συμμετέχω η ίδια μελαχγολώ ακόμα περισσότερο... Πάντως η αλήθεια είναι ότι κ εγώ σκέφτομαι ότι για πολλούς άλλους δεν είμαι λογική, κανονική, ισσοποπημένη με αυτά που σκέφτομαι κ μελαχγολώ, αλλά μόνο η ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει μετά από τη τόση φιλοσοφία με κάνει να συνεχίζω...

Seagull είπε...

Συγγνώμη που άργησα να απαντήσω... Δεν φταίει ούτε η "άτιμη κοινωνία", ούτε "ο κακός μας ο καιρός", ούτε τίποτα και κανείς άλλος! Φταίω εγώ και αναλαμβάνω την ευθύνη! Θα προσπαθήσω να επανορθώσω και να μην το επαναλάβω στο μέλλον! Λοιπόν...

@karpouzi: H Μεταμόρφωση είναι από τις πιο αγαπημένες μου γιορτές (...και επιθυμία, στόχος, αγώνας...) Όταν έρθει εκείνη η μέρα, θα χαμογελάσω!...

@dapnipako: Συνέχιζε! Συνέχιζε! Άλλωστε δεν είσαι μόνη! Όλοι΄μαζί κάπου θα φτάσουμε. Κι αν δεν το βρούμε, αυτό που ψάχνουμε, μπορούμε να το δημιουργήσουμε από την αρχή, έτσι ακριβώς όπως το θέλουμε!

Ανώνυμος είπε...

1η συνεδρία: Καλωσόρισμα, τί είναι η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, τι πρόβλημα έχετε, τι σας βασανίζει. 2η συνεδρία: Συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου τόσο γενικόλογου που αναγκάζεται κανείς να βάλει Χ σε παραπλήσια ερώτηση καθ’ υπόδειξη του εκπαιδευόμενου θεραπευτή «βάλτε και ας μην είναι ακριβώς έτσι» 3η συνεδρία: Θέτουμε στόχους, Ποιούς, γράψτε τους, να τους συζητήσουμε 4η συνεδρία: Συζητάμε για τους στόχους, μήπως είναι πολλοί, να τους περιορίσουμε; 5η συνεδρία: Πώς αισθάνεστε; Μπορείτε να γράφετε τις αρνητικές σας σκέψεις σε ένα ημερολόγιο;
6η συνεδρία: Α, τι ωραία που τα γράψατε στο ημερολόγιο, όμως δεν μου βάλατε το συναίσθημα; Τι κρίμα! Μα ξέρετε, πνίγομαι να σας πω ότι....... Η ώρα μας τέλειωσε, θα τα πούμε την επόμενη, γράψτε το στο ημερολόγιο 7η συνεδρία: Ωραία τα γράψατε, αλλά δεν σημειώσατε και πως λέγεται ακριβώς το γνωσιακό λάθος που διαπράξατε. Να σας δώσω μια λίστα με σφάλματα να διαβάσετε στο σπίτι και να τα πούμε την επόμενη; 8η συνεδρία: Τι; Δεν καταλάβατε τι σημαίνουν αυτά τα «γνωσιακά λάθη»; Μα αυτή τη σελίδα με τα λάθη την καταλαβαίνουν όλοι οι ασθενείς μας στο Κέντρο μας, πώς εσείς....; Να σας τα εξηγήσω. 9η συνεδρία: Όχι, αυτά που μου γράψατε, δεν είναι γνωσιακά λάθη, είναι πυρηνικές πεποιθήσεις. Γιατί λέω «πυρηνικές» και όχι κεντρικές; Μα έτσι το ερμηνεύουν στο Κέντρο μας, και έτσι το διδάσκουν και στο Αιγινήτειο. 10η συνεδρία: Δεν είσθε ευχαριστημένος με τη θεραπεία, γιατί; Τι γνωσιακό λάθος κάνατε αυτή τη στιγμή; Προσωποποίηση και υπεργενίκευση. 11η συνεδρία: Να ξαναεξετάσουμε τους στόχους που θέσαμε. Τι θα πει δεν θυμάστε τους στόχους που είχατε θέσει; Δεν πειράζει, αρχίστε πάλι από την αρχή. Έχετε 45 λεπτά. 12η συνεδρία: Μήπως έχετε θέσει μη ρεαλιστικούς στόχους; Να συζητήσουμε. 13η συνεδρία: Τί θεωρείτε σημαντικότερο στη ζωή; Γιατί; 14η συνεδρία: Γιατί μου ζητάτε να σας πω τη διάγνωση; Τι σημασία έχει για σας. 15η συνεδρία: Γιατί σας απασχολεί τόσο η διάγνωση; Σκεφτείτε το για να το συζητήσουμε την επόμενη φορά.
16η συνεδρία: Συζήτησα το θέμα με τον Επιθεωρητή μου και έχετε Τριχοτιλομανία. Γιατί χλωμιάσατε; 17η συνεδρία: Φοβάστε ότι θα τελειώσει η θεραπεία και θα με χάσετε; Γιατί το νιώθετε αυτό; 18η συνεδρία: Θα ήθελα να ξαναθέσουμε τους στόχους μας. Μπορούμε να τους περιορίσουμε σε πιο ρεαλιστικούς; 19η συνεδρία: Ξέρετε, εμείς εδώ είμαστε Κέντρο. «Ο Κύκλος σας συμπληρώθηκε» 20η συνεδρία: Πώς αισθάνεστε τώρα που τελείωσε η θεραπεία; Πώς ατενίζετε το μέλλον;

logokrimenos είπε...

Έγραψα ένα σχόλιο βασισμένο απόλυτα σε πηγές γνωσιακών συμπεριφοριστών θεραπευτών και ψυχολόγων γενικά στο http://logokrimeniapantisi.blogspot.com/2008/08/blog-post_13.html Ο λόγος ήταν ότι εμποδιζόμουν από τους περιορισμούς του πλαισίου των σχολίων να αναφέρω πηγές. Τώρα πατάτε το κουμπάκι στους υπερδεσμούς και βλέπετε τι λένε οι γνωσιακοί, τι λέει η Judith Beck και τι λέει το κείμενο του νέου νόμου για τα κέντρα σπουδών.