Απ’ την “βλακεία” ξεκινώ και στον χαρακτήρα καταλήγω…

Αντίθετα από έναν φίλο – ιστολόγο που παραπονιόταν τελευταία πως δεν έχει κέφι και διάθεση να διαβάσει, εγώ τον τελευταίο καιρό βρίσκομαι σε «φάση» … «βιβλιοφιλικής βουλιμίας»: Έχω διαβάσει αρκετά και συνεχίζω «απτόητος» να διαβάζω βιβλία και μάλιστα (πλην εξαιρέσεων) κάθε άλλο παρά «εύπεπτα» [κάποια στιγμή πρέπει να γράψω μια ανάρτηση γι’ αυτά τα βιβλία!...], με σημεία δυσνόητα στα οποία πρέπει να επανέρχομαι, με σημειώσεις που πρέπει να κρατήσω (είτε για εύκολη αναφορά και πρόσβαση στο μέλλον, είτε ως βάση και υπόβαθρο για περαιτέρω σκέψεις και προβληματισμούς) κ.λπ.

Ένα από τα βιβλία που διάβασα τελευταία ήταν και το «Εγχειρίδιο βλακείας» του Διονύση Χαριτόπουλου. Το θέμα που πραγματεύεται δεν είναι, βεβαίως, πρωτότυπο, αλλά το εγχείρημα και το τελικό αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον ενδιαφέρον, αν όχι ιδιαίτερα επιτυχημένο και αξιόλογο. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα!
Θα μου πει, βεβαίως, κάποιος (και με το δίκιο του, ίσως): «γιατί να διαβάσει κάποιος ένα τέτοιο βιβλίο; Δεν είναι… βλακεία;. Και μόνο το ότι θα χάσει τον χρόνο του διαβάζοντας για ένα θέμα που είναι γνωστό σε όλους!...» […Ενώ, σκέφτομαι εγώ, ή/και του αντιτείνω, «αν δεν το διάβαζες, θα εκμεταλλευόσουν τον χρόνο σου πιο δημιουργικά, ανόητε!»….]

Το ότι ο κόσμος γύρω μας είναι γεμάτος «βλάκες, ηλίθιους, ανόητους κ.λπ.» [ο συγγραφέας παραθέτει μια σχεδόν πλήρη ακολουθία συνώνυμων επιθέτων] είναι κοινός τόπος. Ποιος δεν έχει σκεφθεί κάτι τέτοιο για ένα σωρό συμπολίτες και συνανθρώπους μας;… Χωρίς, βεβαίως, να συμπεριλαμβάνει σ’ αυτήν την «συνομοταξία» και τον ίδιο του τον εαυτό! Άλλωστε (είναι κανόνας ανεξαίρετος, φοβούμαι, αυτός) γνωρίζετε έστω και έναν βλάκα, που να παραδέχεται – αποδέχεται την βλακεία του;…
Τελικώς, αν το (καλο)σκεφθεί κανείς, «βλάκες» είναι, για τα δικά μας κριτήρια, [μόνον;] όλοι αυτοί που έχουν τελείως διαφορετικό τρόπο σκέψης, έκφρασης κι αντίδρασης και διαφορετικές απόψεις από τις δικές μας. Από τα πιο απλά θέματα μέχρι τα πιο σοβαρά και θεμελιώδη: Οι πιστοί, οι θρησκευόμενοι θεωρούν (ακραία) ανόητους όσους αρνούνται την ύπαρξη του Θεού και, αντίστοιχα, οι άθεοι θεωρούν (επίσης ακραία) ανόητους όσους πιστεύουν στην ύπαρξη Θεού… Οι αριστεροί θεωρούν τους δεξιούς ανόητους, μα την ίδια ακριβώς άποψη έχουν κι εκείνοι γι’ αυτούς… Οι «βολεψάκηδες» θεωρούν αυτούς που δεν «πιάνουν τον ταύρο απ’ τα κέρατα, προς ίδιον όφελος», χαζούς, μα αυτοί οι τελευταίοι «χαζοί» θεωρούν, αντίστροφα, πως χαζομάρα, μακροπρόθεσμα, είναι το να ψάχνεις «ευκαιρία» για να «βολευτείς» κ.λπ. κ.λπ. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος: Έξυπνοι αισιόδοξοι εναντίον απαισιόδοξων, που θεωρούν τους εαυτούς τους «ρεαλιστές» (και συνεπώς έξυπνους!). Οπαδοί της αστρολογίας που στρέφονται εναντίον όσων αγνοούν (επιδεικτικά!) την «προαιώνια σοφία της» και τούμπαλιν κ.ο.κ.
«Δεν βγαίνει άκρη»!...
…Για έναν σωρό λόγους!... Μεταξύ των οποίων (για να αναφερθώ σε κάποιους που δεν αναφέρονται στο βιβλίο) και διότι βλακεία θα πρέπει, προφανώς, να θεωρηθεί και η προσκόλληση σε μία άποψη [:την άποψή μας!] και συνειδητή ή ασυνείδητη [η πρώτη είναι, σίγουρα, η πιο… βλακώδης, αλλά και η άγνοια της δεύτερης, ως πιθανότητας, δεν πάει και πολύ πίσω…] άρνησή μας να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την (αντίθετη) άποψη του άλλου… Επίσης βλακεία είναι να «κλειδώνουμε» τα πορτοπαράθυρα του μυαλού μας για να κρατήσουμε έξω το «λάθος» και το «ψέμα», κάτι που, όμως, προφανώς αφήνει απ’ έξω και την «αλήθεια»…
Και κάτι ακόμα: Βλακεία είναι το αντίθετο της εξυπνάδας! [Καλά, σπουδαία εξυπνάδα σας είπα τώρα!...] Αλλά πώς ορίζεται, άραγε, η εξυπνάδα; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Πώς εκδηλώνεται; [π.χ. με γρήγορη απόφαση και άμεση δράση ή με ώριμη και ψύχραιμη σκέψη;…]
Μέχρι μερικά χρόνια πριν, κριτήρια ήταν κάποια τυποποιημένα (ή έστω με περιεχόμενο που τηρούσε και κατέγραφε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά) ερωτηματολόγια – τεστς «νοημοσύνης», τα γνωστά IQ-tests. Και «στόχος» και «έπαθλο» για τους (υπερβολικά) έξυπνους ήταν (ή/και παραμένει;…) ένα εισιτήριο εισόδου και μια θέση στο «πάνθεον» της Λέσχης MENSA! Μέχρι που κάποια στιγμή, κάποιοι άλλοι επιστήμονες, πιο έξυπνοι, θεώρησαν τα τεστς αυτά «βλακώδη», γιατί μετρούσαν μόνον ένα είδος – τομέα της ανθρώπινης ευφυίας… [Κι εγώ, άλλωστε, τι νομίζετε, δεν θα μπορούσα να είμαι (ή δεν είμαι, πράγματι) ένας ανόητος που «απέτυχε» σε ένα τέτοιο τεστ νοημοσύνης, που είχα την… έξυπνη ιδέα να εφαρμόσω στην πράξη το «όσα δεν φτάνει η αλεπού… τα θεωρεί βλακώδη»;….]
Άνθρωποι με υψηλό δείκτη νοημοσύνης (IQ), αντί να εκτοξεύονται νοητικά και να δημιουργούν ή, έστω, να επιτυγχάνουν, αποδεικνύονται «βλήματα» και δη, συχνά, «βραδυφλεγή» ή «τζούφια» [Αλήθεια, το να είναι ένα «βλήμα» βραδυφλεγές, μήπως αποτελεί δείγμα εξυπνάδας του;…]. «Παιδιά – κουμπιά» χαρακτηρίζουμε (είτε εμείς είτε οι «επαϊοντες», οι «ειδικοί») κάποια άτομα, κι όμως ίσως να είναι απόδειξη της δικής μας (ή των «ειδικών»…) της βλακείας, που δεν μπορούμε να εντοπίσουμε «το κουμπί τους», ώστε έτσι να δραστηριοποιήσουμε τις δικές τους κρυφές ή λανθάνουσες ικανότητες…
Υπάρχουν άνθρωποι που θα «τα έκαναν θάλασσα» σ’ αυτού του είδους τα τεστς νοημοσύνης, μα που διαπρέπουν σ’ άλλους τομείς, ενδεχομένως, για παράδειγμα, καλλιτεχνικούς….
Να σας θυμίσω, ακόμη, πως τα τελευταία ιδίως χρόνια, εκτός από την (απλή) νοημοσύνη (I.Q.), γίνεται κατά κόρον λόγος (και όχι άδικα!...) και για την ύπαρξη της συναισθηματικής νοημοσύνης (E.Q.) Διότι μην μου πείτε πως δεν έχετε συναντήσει στο κοινωνικό περίγυρό σας, άτομα έξυπνα που είναι «σκράπες» σ’ ετούτον τον τομέα!...

…Έκανα κι εξακολουθώ να κάνω ένα σωρό σκέψεις εξ αιτίας και με αφορμή το βιβλίο που σας προανέφερα [Αυτό δεν είναι, άλλωστε, ένα «καλό» βιβλίο; Το να σου ανοίγει δρόμους σκέψης και προβληματισμού…]: Γράφω σε χαρτάκια σκόρπια ή στα περιθώρια του βιβλίου, υπαγορεύω στο μαγνητοφωνάκι μου... Ίσως κάποια στιγμή μου έρθει η διάθεση να τα συγκεντρώσω και να συγγράψω ένα έξυπνο «Υπόμνημα στο Εγχειρίδιο βλακείας του Διονύση Χαριτόπουλου» ή «Ανατροπή των απόψεων του Διονύση Χαριτόπουλου περί βλακείας» ή κανένα λίβελλο του τύπου «Ο Έρασμος, ο Λεμπέσης και άλλοι εγκωμιάζουν τη βλακεία, εσείς ποιος είστε κύριε Χαριτόπουλε;» κ.λπ. [Μεγάλη μου… βλακεία, τελικά, που κάθομαι και γράφω και μάλιστα εν θερμώ, για το θέμα, ενώ θα έπρεπε να το κάνω, ψύχραιμα και ολοκληρωμένα και σφαιρικά….]
Ας μου επιτραπεί να καταγράψω εδώ (άλλες) δυο – τρεις ακόμα:
Αρχικά να επισημάνω πως για την εξυπνάδα ή τη βλακεία που… «κουβαλάει» ο καθένας από εμάς (ή… «από τους άλλους») υπεύθυνοι είναι και πολλοί παράγοντες, για τους οποίους δεν φέρνουμε (:δεν φέρνουν) ευθύνη οι ίδιοι [Όπως και για την ομορφιά, για παράδειγμα: Μπορείς να κατηγορήσεις κάποιον που γεννήθηκε δύσμορφος; Ή μπορείς να επαινέσεις κάποιον επειδή «κατάφερε» να γεννηθεί όμορφος;…]. Βιολογικοί – γονιδιακοί παράγοντες (ή η κληρονομικότητα), οι κοινωνικές και άλλες συνθήκες που αντιμετωπίζει και στις οποίες μεγάλωσε και ανατράφηκε και ζει το συγκεκριμένο άτομο και, ακόμα, το δίχως άλλο, η εκπαίδευση που έλαβε, όλα αυτά επηρεάζουν την ευφυϊα ή την βλακεία του…
…Κατόπιν τούτων (που θα μπορούσε και θα έπρεπε, ίσως, ν’ αναπτυχθούν διά μακρών…) εμείς που τους κρίνουμε και τους κατακρίνουμε και τους χαρακτηρίζουμε, με βιαστική και επιπόλαιη, ίσως, κρίση, ως «βλάκες» και «ανόητους» ή/και «κρετίνους», δεν αποδεικνύουμε, έτσι, με τον τρόπο μας αυτό, πως δεν μας ταιριάζει ως επιθετικός προσδιορισμός το «έξυπνοι»;…
Και κάτι ακόμα, περαιτέρω: Συνήθως τα άτομα που είναι μειωμένης αντιλήψεως, μειωμένης εξυπνάδας, αυτοί που είναι «σκέτοι ύπνοι» (αν προτιμάτε να τους πούμε έτσι), απαιτείται να προσπαθήσουν ιδιαίτερα σκληρά, σ’ ένα χρονικά μακρύ και επίμοχθο προσωπικό αγώνα, μήπως και βελτιωθούν… Κι αυτό με αμφίβολα, ίσως, ή πάντως όχι θεαματικά αποτελέσματα…

Μα αυτό είναι, άραγε, το μόνο και ιδίως το πιο σημαντικό αξιολογικό στοιχείο και κριτήριο για να διακρίνουμε τους συνανθρώπους μας και να επιλέγουμε αυτούς που συναναστρεφόμαστε; Το δίχως άλλο, όχι!
Κι εγώ, δεν σας το κρύβω, όπως κι εσείς υποθέτω, προτιμώ και χαίρομαι να συναναστρέφομαι με ανθρώπους έξυπνους, «σπίρτα», ευρηματικούς, που κάνουν εύστοχα σχόλια και παρατηρήσεις, που δίνουν εύστροφες απαντήσεις στα ερωτήματά μου, που κάνουν πνευματώδη λογοπαίγνια και άλλα τέτοια…
Μα δεν είναι αυτό, δηλαδή η εξυπνάδα, το κύριο και βασικό κριτήριό μου! Κι αντίστοιχα αυτό που θαρρώ πως έχουν και για μένα οι φίλοι μου (που με επέλεξαν και τους επέλεξα). Και μπορούμε, έτσι, να συζητάμε μεταξύ μας, άλλοτε μεν «χαλαρά», «λέγοντας και καμιά βλακεία για να περάσει η ώρα» κι άλλοτε για θέματα σοβαρά, μα χωρίς το φόβο, πάλι, να πούμε ή «να μας ξεφύγει» και καμιά (όχι απλά βλακεία μα) «κοτσάνα πρώτη» και να (κατά)κριθούμε για αυτήν… [Και μην μου πείτε πως δεν σας έχει τύχει να σας ξεφύγουν τέτοιες «χοντρές βλακείες», μα και πως θεωρείται άδικο να σας χαρακτηρίσουν, κρίνοντας μονάχα απ’ αυτές, ως «βλάκες»…]

Άλλα, επαναλαμβάνω και τονίζω, νομίζω πως θα έπρεπε να είναι τα κριτήριά μας για τους ανθρώπους γύρω μας, τους συνανθρώπους μας: η συμ-πάθεια, η συγ-κατάβαση, η ομαλή και ήρεμη συν-αναστροφή, η διάθεση για συν-ενόηση και συ-ζήτηση, που όλα μαζί θα μπορούσα, ίσως, να τα ονοματίσω ως «καλοσύνη» ή, ακόμα καλύτερα, ως «ενάρετο χαρακτήρα»... Και που για τον οποίο, θαρρώ, ελάχιστα ή/και καθόλου δεν βαρύνουν άλλοι (κοινωνικοί ή μορφωτικοί ή κληρονομικοί) παράγοντες, παρά μόνον η προσωπική απόφαση του καθενός, ο προσωπικός αγώνας μας και η αίσθηση ευθύνης μας γι’ αυτό που είμαστε ή/και θέλουμε να είμαστε…

Αν θα έπρεπε οπωσδήποτε να επιλέξω σε μια ακραία περίπτωση…
…Από το «έξυπνος, μα παλιάνθρωπος» επιλέγω το «καλός, μα βλάκας»…
…Κι έχω για στόχο και ιδανικό, το αρχαιοελληνικό «καλός κ’ αγαθός»…

…Τέτοιος βλάκας είμαι εγώ!
Και, ευτυχώς, χιλιάδες άλλοι!...
…Στη σύγχρονη κοινωνία που λατρεύει και «αγιοποιεί» την εξυπνάδα!...
…Συνήθως την «εξυπνάδα» που ορίζεται, όμως, απ’ το «εγώ» μας!...
…ήτοι, κατ’ εμέ, η μέγιστη ανοησία!...