Νόμος και Ηθική

Τις προάλλες «είχαμε φασαρίες»: Κάποιος μεγαλόσχημος κύριος είχε φερθεί κατά τρόπο ανάρμοστο στους υπόλοιπους και αυτοί τον αποδοκίμασαν, ενώ πολλοί (μάλλον οι περισσότεροι) του έλεγαν να φύγει, του έδειχναν την πόρτα ή/και τον «έσπρωχναν» αγανακτισμένοι προς αυτήν.
Η ανάρμοστη συμπεριφορά του περί ού ο λόγος αφορούσε και εμένα. Συνεπώς κανείς δεν μπορούσε να μου πει “εσένα δεν σου πέφτει λόγος” για το ζήτημα. Και λόγος μου πέφτει, και άποψη έχω… απλά δεν θεώρησα πως ήταν του παρόντος ιστολογίου (που σκοπός του είναι να αναφέρεται σε θέματα με διαχρονική αξία και σημασία, όσο κι αν, ίσως, κάποιες φορές μπορεί να μου ξεφεύγει ο έλεγχος…) και πως, σε τελική ανάλυση, ελάχιστα μπορεί να σας ενδιαφέρει ή να έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία η δική μου άποψη, γνώμη και αντίδραση επί του θέματος.
Αυτό που έχει ιδιαίτερη και διαχρονική σημασία, όμως, είναι το παρακάτω: Κάποια στιγμή, ο περί ού ο λόγος κύριος, την ώρα που, κατά τα προλεχθέντα, οι περισσότεροι του έλεγαν «να σηκωθεί να φύγει», έκανε κάτι εξίσου αν όχι και περισσότερο άπρεπο κι ανάρμοστο με ό,τι είχε κάνει (τουλάχιστον κατά τη δική μου αντίληψη): Σήκωσε το πόδι του και μου πάτησε… τον κάλο! Κι όχι μόνο τον δικό μου, μα κι ένα σωρό άλλων! [Βεβαίως, οφείλω να πω, για να είμαστε δίκαιοι, πως πολλοί απ’ αυτούς που τον κάκισαν και που διαμαρτυρήθηκαν γι’ αυτό που έκανε, είτε δεν έχουν –τέτοιο- κάλο και δεν τους τον πάτησε, φυσικά, κανείς, είτε από μέσα τους σκέφθηκαν «καλά τους έκανες», αφού και οι ίδιοι αναμφίβολα το ίδιο θα έκαναν κι αυτοί, διότι αυτό πρεσβεύουν, αυτό τους υπαγορεύει η παιδεία και ο χαρακτήρας τους και έτσι φέρονται συνήθως, ακόμη κι αν δεν το κάνουν φανερά, αλλά το κρύβουν…]

Λοιπόν, όπως ίσως θα καταλάβατε, αυτό που «μου πάτησε τον κάλο» ήταν η περίφημη φράση «Ό,τι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό»… Διότι όσοι με γνωρίζετε προσωπικά ή από παλιότερα κείμενά μου, θα έχετε αντιληφθεί πως έχω μια ιδιαίτερη ευαισθησία σ’ αυτόν τον… κάλο, σ’ αυτό το θέμα!...
Κι όποιος θίγει αυτό το θέμα «άγαρμπα»… «με κάνει Τούρκο»!...
[Τούρκος από τη μια… Βουλγαρ-άκης από την άλλη… είναι πιθανό να έχουμε έντονο “διπλωματικό επεισόδιο”. Για την ώρα, πάντως, θα περιοριστώ σε μια “αυστηρή διπλωματική νότα”, όπως συνηθίζεται να λέγεται σε τέτοιες περιπτώσεις]:

Όχι, λοιπόν, κύριοι!
[Διότι, βεβαίως, η παραπάνω άποψη δεν είναι μεμονωμένη, αλλά εκφράζει πολλούς και μάλιστα όχι μόνο εκ των κρατούντων (και αυτών που αγωνίζονται να γίνουν κρατούντες…), αλλά και των “υπό” –υπηκόων, υποστηρικτών κ.λπ.-, που είτε φιλοσοφούν είτε “σοφιστούν” (αλήθεια, υπάρχει τέτοια έκφραση, έστω και αδόκιμη, που να αφορά στους σοφιστές;…)]
Νόμος και Ηθική είναι δύο έννοιες τελείως διαφορετικές και είναι τουλάχιστον άσοφο και πάντως επικίνδυνο να τις συγχέουμε. Μια τέτοια αντίληψη θα μπορούσε να “ανοίξει τον ασκό του Αιόλου” κι ύστερα “θα θερίσουμε θύελλες”…
Κι εμείς οι Έλληνες, ιδίως, λόγω πείρας, ιστορίας, δεινών και παθών, θα έπρεπε να έχουμε τη σοφία να το αντιληφθούμε.
Όποιος έχει την εξουσία και τη δύναμη να νομοθετεί, είναι αυτομάτως, λοιπόν [κατά τη γνώμη τους], δηλαδή μετατρέπεται σε “ηθικό”;
Τα βασανιστήρια του Γκουαντανάμο και οι θανατικές καταδίκες στις ΗΠΑ είναι ηθικές, επειδή επιτρέπονται από τους αμερικανικούς νόμους;
Όλα τα πεπραγμένα της δικτατορίας των συνταγματαρχών, από το 1967 ως το 1974, βαφτίστηκαν στην «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» και βγήκαν απ’ αυτήν ηθικά, επειδή το πραξικόπημα επικράτησε και άρχισε να παράγει (ηθικούς, παρακαλώ!...) νόμους;
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν ανήθικη επειδή αντιστρατευόταν την κρατούσα νομοθεσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;
…Έχω κι άλλα τέτοια παραδείγματα, κι άλλες τέτοιες ερωτήσεις (με σχεδόν αυτονόητη, πιστεύω, απάντηση), αλλά προφανώς δεν χρειάζεται να συνεχίσω, αφού προφανώς έγινε σαφές τι εννοώ, έτσι δεν είναι;…

Τα θέματα, βεβαίως, του Νόμου και της Ηθικής, αφενός μεν μεμονωμένα, αφετέρου δε συνδυαζόμενα, είναι τεράστια και (σχεδόν) ανεξάντλητα… Νομικοί, Κοινωνιολόγοι, Θεολόγοι και Φιλόσοφοι ασχολούνται επί αιώνες με τα θέματα αυτά. Άλλοι με περισσότερη και άλλοι με λιγότερη επιτυχία. [Κι οφείλουμε, πιστεύω, να σκύψουμε με προσοχή και να διαβάσουμε ό,τι έχουν γράψει ή πει σχετικώς, τουλάχιστον οι διανοητές της Αναγέννησης και οι Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και φιλόσοφοι!]
Το σημαντικό είναι να μη διαγράψουμε απ’ το λεξιλόγιό μας, απ’ τις πράξεις μας κι απ’ τη συνείδησή μας, τον όρο “Ηθική”. Ή ακόμα (που μπορεί να είναι ακόμα χειρότερο…) να μην εξευτελίσουμε την έννοια αυτή, είτε (όπως εν προκειμένω) ταυτίζοντάς την με τον Νόμο, είτε ταυτίζοντάς την με το προσωπικό ίδιον όφελος (:«Ηθικό είναι ό,τι –νομίζω πως- με συμφέρει»...) Διότι τότε είναι σαν να ρίχνουμε “τα Άγια τοις Κυσί”, τα μαργαριτάρια για τροφή των χοίρων…
…Και τότε λίγο θ’ απέχει ο άνθρωπος απ’ την κτηνοποίηση, κι οι κοινωνίες μας από τις ζούγκλες…