«Η αφροσύνη (;) των συλλογών και των συλλεκτών»

Πριν από πάρα πολύ καιρό είχα γράψει το ακόλουθο κείμενο:

«Σημερινό μου θέμα οι συλλογές και οι συλλέκτες. Οι συλλογές μου και εγώ. Το ψυχολογικό υπόβαθρο. Η ψυχολογική διερεύνηση του φαινομένου…

Από πού ν’ αρχίσω; Χμ, ας προσπαθήσω να καταγράψω τις συλλογές μου, τις τωρινές και τις παλαιότερες, και βλέπουμε…

Γραμματόσημα, Νομίσματα, Χαρτονομίσματα, Καρτ-ποστάλ, Τηλεκάρτες, Βιβλία παλαιά, Περιοδικά (και ιδίως πρώτα τεύχη τους), Ορυκτά – πετρώματα και συναφές έντυπο υλικό (βιβλία, κάρτες, αφίσες, γραμματόσημα). Παλαιότερα συνέλεγα (και μου έχει μείνει ακόμα αρκετό υλικό…) σπιρτόκουτα, αποξηραμένα φυτά, κοχύλια, πέτρες, τράπουλες, συλλεκτικά χαρτάκια... Α, ξέχασα ν’ αναφέρω πως μαζεύω ακόμα μπουκάλια αρωμάτων (κανονικά και μινιατούρες), μινιατούρες ποτών, αιθέρια έλαια… Βάζω αποσιωπητικά κάθε τόσο, διότι είναι σίγουρο πως ξεχνάω κι άλλα…

…Κάποτε (ή ακόμα και τώρα;…) με αποκαλούσα “συλλέκτη συλλογών”!...

Βεβαίως υπάρχουν κι ένα σωρό άλλες συλλογές απ’ τις οποίες “γλύτωσα”, ενδεχομένως διότι δεν το είχα σκεφθεί καν πως υπάρχουν… Δεν έχει νόημα ν’ αρχίσω να καταγράφω το τι συλλέγουν διάφοροι, διότι η λίστα μπορεί να αποδειχθεί ατέλειωτη…

Πρόσφατα διάβασα ένα άρθρο σε κάποιο περιοδικό, που αναφερόταν σ’ έναν διαγωνισμό για την πιο πρωτότυπη και, συνάμα, την πιο χρήσιμη συλλογή. Σύμφωνα με το άρθρο, νικητής του διαγωνισμού αναδείχθηκε κάποιος που “συνέλεγε” και κατέγραφε τα λάθη του, κάτι που τον βοηθούσε, βεβαίως, στο να τα διορθώνει και, έτσι, να γίνεται καλύτερος! Ενδιαφέρουσα, πράγματι, και ιδίως χρήσιμη συλλογή!

Υπό αυτό το πρίσμα, της πιο χρήσιμης συλλογής, θα επέλεγα, από τις δικές μου τουλάχιστον, τη συλλογή γνωμικών – ρητών – αποφθεγμάτων και αποσπασμάτων από διάφορα βιβλία. Να αναφέρω, παρενθετικά, ότι “συλλέγω” και βιβλία με αυτό το αντικείμενο, από τα οποία κατά καιρούς αντιγράφω συστηματικά όσα αναφέρονται σε ένα συγκεκριμένο, κατά περίπτωση, θέμα, μαζί βεβαίως με τα αποσπάσματα που έχω επιλέξει, για το ίδιο θέμα, από διάφορα άλλα βιβλία, περιοδικά και άλλα δημοσιεύματα και, έτσι, έχω δημιουργήσει θεματικές τέτοιες συλλογές, με τελικό “όραμά” μου, να δημοσιεύσω έναν ογκώδη τόμο με όλα αυτά τα γνωμικά, ή έναν μικρότερο με επιλογή των καλύτερων ή, ακόμη, ένα βιβλίο που θα συνδυάζει επιλεγμένα γνωμικά και όμορφες φωτογραφίες που κατά καιρούς έχω τραβήξει…

Θυμήθηκα, τώρα, πως στο παρελθόν είχα ασχοληθεί με τη συλλογή συνθημάτων – graffiti από τοίχους (που τη σταμάτησα, δυστυχώς, όταν εκδόθηκαν κάποια βιβλία με το ίδιο αντικείμενο και, πλέον, τα καταγράφω θεματικά στο πλαίσιο της προαναφερθείσας συλλογής γνωμικών και αποφθεγμάτων…). Παλαιότερα δε, στο Λύκειο, θυμάμαι πως κατέγραφα και “συνέλεγα” τις “κοτσάνες” των καθηγητών μας, των συμμαθητών μου και εμού του ιδίου…

Συλλέγουμε… Μαζεύουμε… Συσσωρεύουμε…

Γιατί; Πολλά μπορούν να λεχθούν για το ψυχολογικό υπόβαθρο των συλλεκτών… Καλύπτουμε τις ελλείψεις του “είναι” μας με το “έχειν” μας, έχουν αποφανθεί κάποιοι… “Μπαλώματα του εσωτερικού κόσμου” το λένε άλλοι, πιο λογοτεχνικά… Και βέβαια πολύ χειρότερα μπορούν να λεχθούν γι’ αυτούς που η συλλογή τους γίνεται “μανία”, ακόμα δε χειρότερα “μονομανία”…

Συχνά έχω αναρωτηθεί αν μπορώ να λογισθώ ανάμεσα στους παραπάνω… Καθώς, τελικά, πρώτη μου προτεραιότητα ήταν και παραμένει η πνευματική μου πρόοδος και καλλιέργεια, αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει (και θα ήθελα…) ν’ αποξενωθώ απ’ όλες αυτές τις συλλογές που με βαραίνουν και που, ίσως, δεν μ’ αφήνουν να φτερουγίσω, να πετάξω…

Μα κάθε φορά που “το ψάχνω” καταλήγω (να στρουθοκαμηλίζω, άραγε;... να το βρίσκω ως άλλοθι;…) πως ο σκοπός που εγώ συλλέγω είναι, τελικά, το “κοινό καλό”, η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο… Διότι εκεί αποβλέπουν, σκέφτομαι και νιώθω, όλες οι συλλογές μου: Άλλες να τις εκδώσω, να τις δημοσιοποιήσω, κι άλλες να τις προσφέρω, ως σύνολο, σε κάποιον δήμο ή δημόσιο φορέα ή σύλλογο ή ίδρυμα, ώστε να αποτελέσουν μέρος ενός μουσείου ή μιας βιβλιοθήκης ή ενός αρχείου… Είναι μεμπτός και κατακριτέος ένας τέτοιος στόχος; Είναι επιλήψιμο ή “σκοτεινό” ένα τέτοιο όνειρο;…»

Το Ευαγγέλιο της χθεσινής Κυριακής ήταν η παραβολή του Άφρονος Πλουσίου:

«Είπεν ο Κύριον την παραβολήν ταύτην. Ανθρώπου τινός πλουσίου ευφόρησεν η χώρα. Και διελογίζετο εν εαυτώ, λέγων: Τι ποιήσω, ότι ουκ έχω πού συνάξω τους καρπούς μου; Και είπε: Τούτο ποιήσω. Καθελώ μου τας αποθήκας, και μείζονας οικοδομήσω, και συνάξω εκεί πάντα τα γεννήματά μου και τα αγαθά μου, και ερώ τη ψυχή μου. Ψυχή, έχεις πολλά αγαθά κείμενα εις έτη πολλά. Αναπαύου, φάγε, πίε, ευφραίνου. Είπε δε αυτώ ο Θεός: Άφρον, ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σού. Ά δε ητοίμασας, τίνι έσται; Ούτως ο θησαυρίζων εαυτώ, και μη εις Θεόν πλουτών. Ταύτα λέγων, εφώνει: Ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω»

Κι εξ αφορμής του είχαν προκύψει, παλαιότερα, οι ακόλουθες αγωνίες μου:

Α’

…Καθελώ τας βιβιλιοθήκας μου και άλλας, μείζονας, κατασκευάσω…

…Άφρον, ταύτη τη νυκτί… τα βιβλία δε άτινα συνήξες, τίνι έσται;…

…Να μείνουν στη βιβλιοθήκη της πόλης μου θέλω, Κύριε. Αυτό πόθησα, αυτό ονειρεύτηκα. Για να ’χουν τα παιδιά κι οι έφηβοι και οι μελλούμενες γενιές και να διαβάζουν… Μήπως και φωτιστούν λίγο περισσότερο… μήπως και καταφέρουν ένα καλύτερο αύριο… Είναι αμαρτία, άραγε, αυτό, Θεέ μου;…

Β’

…Άφρον, ταύτη τη νυκτί… ά δε συνήξες… οι γνώσεις κι η σοφία που φόρτωσες στο μυαλό σου… τίνι έσται;…

…Τι ν’ απαντήσω, Θεέ μου, σ’ ετούτο το ερώτημα;… Πάλι καλά που πρόλαβα να γράψω δυο – τρία πράγματα, που ίσως ν’ αγγίξουν κάποιες ψυχές…

Γ’

…Άφρον, ταύτη τη νυκτί… Τι θα πει πως σύναξες φρόνηση, όπως λές; Τι είναι, άραγε, η φρόνηση, να την μαζεύεις; Θαρρείς… μήπως νομίζεις… ποιος σου είπε πως, τάχα, είναι καρποί, φρούτα ή πατάτες η, τάχα, φρόνηση, να την αποθηκεύσεις σ’ ένα ανήλιαγο υπόγειο;…

Σπόροι λουλουδιών είναι, φίλε μου, η φρόνηση… Κι ανθίζουν!... και ψηλώνουν… Και καρπίζουν…

Φρόνηση σημαίνει: Έργα… Δράση… Αποτελέσματα!...