Παράδοση και Πρόοδος

[Ο τρόπος γραφής μου της τελευταίας μου ανάρτησης και συγκεκριμένα η “επίκληση” σκηνών μου θύμισε μια εργασία – έκθεση που είχα γράψει, πριν από (κάποια) χρόνια, στο Λύκειο, με θέμα “Ελληνική Παράδοση”. Την αναζήτησα, λοιπόν, και αντιγράφω ένα πολύ μικρό απόσπασμα, διότι είναι αρκετά μεγάλη για να την παραθέσω ολόκληρη…]

Παράδοση και Πρόοδος

Σκηνή πρώτη: Ένα αυτοκίνητο που τρέχει μπροστά… Ένας καθρέφτης στο πλάι του αυτοκινήτου… Κι ένας οδηγός στο τιμόνι… Το βλέμμα του “καρφωμένο” στον καθρέφτη, βλέπει προς τα πίσω… Το αυτοκίνητο συνεχίζει την πορεία του… Αποτέλεσμα, το αναμενόμενο: Θλιβερό, μοιραίο…

Σκηνή δεύτερη: Νέος που βάδιζε μπροστά… Ύψος απλανές, παράξενο… Του ζήτησαν στοιχεία… Απάντησε: “Όνομα: Νέος άνθρωπος… Επάγγελμα: Προοδευτικός… Καταγωγή: Δεν ξέρω, δεν έχω, δεν θέλω να έχω…”. Του ζήτησαν ταυτότητα. Δεν είχε. Δεν ήθελε να έχει. Κάποτε είχε, μα την πέταξε… Νέος που βάδιζε μπροστά…

Αυλαία…

* * *

Δύο κατηγορίες ανθρώπων, δούλες σε δύο ακραίες αντιλήψεις: Οι μεν ζητούν να αλλάξει ο ποταμός ροή, να γυρίσει προς τις πηγές: “Αχ, να ξανάρχονταν οι παλιοί καλοί καιροί”… Οι άλλοι ξέγραψαν το παρελθόν, κι όρισαν η ζωή του πλανήτη ν’ αρχίζει σήμερα… Δεσμώτες του χθες και του σήμερα.

Μα ευτυχώς υπάρχουν και οι τρίτοι: Αυτοί που ένωσαν παρελθόν και παρόν και άρχισαν να φτιάχνουν το μέλλον. Με τα υλικά της χθεσινής πείρας και με τη σμίλη της σημερινής δυναμικής, έπιασαν να χτίζουν το αύριο, καλύτερο απ’ το χθες…

“Το παρελθόν πρέπει να είναι η αφετηρία του μέλλοντος” (Μακ Μίλλαν) έγραφαν τα βιβλία, κι έκαναν την δεύτερη καρδιά, το παρελθόν, να κτυπήσει μέσα στα στήθη αυτών των τρίτων. Κι αυτοί “πατώντας στο παρελθόν, αγνάντεψαν το μέλλον τους” (Αϊνστάιν) που διαγραφόταν ευτυχισμένο: “τ’ αύριο να πλάσουμε καλύτερο απ’ το χθες, κτίστες εμείς, ξεριζωτές και φυτευτές…” (Γ.Βερίτης). Στ’ αλήθεια, συμβιβάζονται αυτά τα δύο; Ξεριζώνουμε και φυτεύουμε;

Γιατί όχι; Δεν είπαμε, βέβαια, να ξεριζώσουμε ο,τιδήποτε, να το απορρίψουμε απλώς και μόνον επειδή είναι “παρελθόν”. Κι όμως, το έκαναν μερικοί, στο όνομα της προόδου… Χωρίς να σκεφτούν ότι τα τρυφερά κλαδιά που θα περιφρονήσουν τον κορμό ή τις ρίζες –αν βέβαια είναι δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο- είναι καταδικασμένα σε μαρασμό. Θα ήταν πολύ αφελές (αν όχι γελοίο) να διαγράψει ο σύγχρονος φιλόσοφος τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη, τον Αριστοτέλη και τους άλλους ή να αγνοήσει ο καλλιτέχνης (ο πραγματικός καλλιτέχνης) τον Φειδία, τον Πραξιτέλη ή τον Θεοτοκόπουλο. Όπως λοιπόν ο φιλόσοφος κι ο καλλιτέχνης έχει χρέος να σεβαστεί τα των προγενεστέρων, έτσι και ο κάθε άνθρωπος οφείλει (και είναι συμφέρον του) να λάβει υπ’ όψη του την προγονική κληρονομιά.

Διαφέρει βέβαια ο σεβασμός από την προσκόλληση στην παράδοση και τη λατρεία του χθες. Η στείρα, η ανιπνευματική παρελθοντολογία δεν είναι ο σκοπός μας. Τα μουσεία τα επισκεπτόμαστε για να διδαχθούμε και όχι για να μείνουμε μέσα σ’ αυτά. Την ιστορία τη μελετάμε για να αντλήσουμε τα πολύτιμα διδάγματά τους και όχι για να κάνουμε αντιγραφή της. Δεν υποστηρίξαμε, άλλωστε, κάτι τέτοιο. Γιατί η παράδοση δεν είναι “χθες”, αν και προϋποθέτει βαθιά γνώση αυτού. Η παράδοση είναι λειτουργία ζωντανή, που δένει το χθες με το σήμερα. Είναι, για κάθε λαό, η ψυχή του μέσα στον χρόνο, η “κιβωτός της διαθήκης” του. Γι’ αυτό άλλωστε αυτοί που την αρνούνται, αρνούνται τον ίδια τους τον εαυτό…

[…………………………………………..]

Σκηνή τρίτη: Ένα αυτοκίνητο που πάει μπροστά.. Ένας καθρέφτης στο πλάι του αυτοκινήτου… Και ένας οδηγός στο τιμόνι… Το βλέμμα του μπροστά, στην πορεία του, μόνο που κάθε τόσο “ρίχνει κλεφτές ματιές” στον καθρέφτη… Του οδηγού του ζήτησαν στοιχεία.. Έδωσε ταυτότητα. Είχε ταυτότητα!... «Όνομα: Έλληνας νέος… Επάγγελμα: Προοδευτικός που αντλεί στοιχεία απ’ την παράδοση…» Το αυτοκίνητο τρέχει.. Συνεχίζει την πορεία του... Προχωρεί… Μπροστά… Πάντα ΜΠΡΟΣΤΑ…

Αυλαία…